Przyjęcie spadku a odpowiedzialność za podatnika

Przeczytaj także: Długi spadkowe: 5 lat na wydanie decyzji o odpowiedzialności podatkowej

W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonej w inwentarzu stanu czynnego spadku. Odpowiedzialność jego więc jest ograniczona tylko do uzyskanego w wyniku nabycia spadku przysporzenia. Sąd dokonując stwierdzenia nabycia spadku powinien zarządzić spis inwentarza, jednakże w wielu przypadkach nie jest on sporządzany. Spisu ma istotne znaczenie dla odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe lub składki z tytułu ubezpieczeń społecznych. Zarówno organy podatkowe jaki i ZUS niejednokrotnie pomimo przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza konsekwentnie przenoszą odpowiedzialność na spadkobierców pomimo, że nie dysponują spisem mającym kluczowe znaczenia dla ukształtowania odpowiedzialności. Brak takiego spisu uniemożliwia prawidłowe prowadzenie postępowań w sprawie przeniesienia odpowiedzialności na spadkobiercę, zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, która ma również zastosowanie do zaległych składek ZUS.

W każdym przypadku kiedy spadkobierca przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza, z uwagi na własne bezpieczeństwo, powinien zadbać o sporządzenie spisu, którego przygotowanie w terminie późniejszym może napotkać szereg przeszkód niekoniecznie natury prawnej. Sąd spadku będzie musiał wydać zarządzenie, w którym wyznaczy komornika do przygotowania spisu. Niejednokrotnie, z uwagi na ilość spraw, komornik nie jest zainteresowany sprawnym sporządzeniem spisu. W takich przypadkach organy przerzucają całą odpowiedzialność za brak spisu na spadkobiercę. Skutkiem tego jest orzekanie o odpowiedzialność pomimo, że spadek został przyjęty z ograniczeniem odpowiedzialności.

W każdym przypadku, w którym spadkobierca dysponuje spisem inwentarza, w sposób łatwy może wykazać, czy w ogóle istnieje tzw. stan czynny spadku poprzez porównanie aktywów i pasywów wchodzących w jego skald. Jeżeli z takiego prostego porównania wynika, iż pasywa przekraczają aktywa spadkowe, to odpowiedzialność spadkobiercy jest wyłączona, a organy podatkowe i ZUS nie powinny przenosić odpowiedzialności z prostego powodu – braku stanu czynnego spadku.