Koszty reprezentacji a odliczenie VAT

Przeczytaj także: Odliczenie VAT od reprezentacji dla odważnych

Prawo wspólnotowe
Analiza orzecznictwa ETS nie pozostawia wątpliwości co do zakresu zastosowania klauzuli stałości („stand still”). Zgodnie z nią państwa członkowskie mogą utrzymać jednie takie ograniczenia w zakresie odliczania VAT naliczonego (inne niż wynikające z prawa wspólnotowego), które istniały w dniu akcesji. Samo użyte pojęcie „w dniu akcesji” budziło wątpliwości w praktyce. Zostały one wyjaśnione w orzecznictwie ETS w ten sposób, iż państwa członkowskie mogą utrzymać wyłącznie takie ograniczenia, które były w systemie prawnym i były faktycznie stosowane na dzień akcesji. Taka zasada została już potwierdzona m.in. w orzecznictwie sądów administracyjnych. Dodatkowo należy wskazać, iż klauzula powyższa pozwala na utrzymanie ograniczeń w odliczaniu VAT wyłącznie w stosunku do określonych rodzajowo towarów i usług.

Przyczyna sporów
Ograniczenie odliczania VAT przy nabyciu towarów i usług, związane z bakiem możliwości uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodów, na które powołują się organy podatkowe, nigdy nie zostało faktycznie wprowadzone do podatku VAT. Wynika ono wyłącznie ze zmian przepisów ustaw o podatkach dochodowych wprowadzonych dopiero z dniem 1 stycznia 2007 r. Wówczas zmieniono zasady uznawania za koszty uzyskania przychodu wydatków na reprezentację i reklamę. Przed tą zmianą mieliśmy podział na wydatki na reprezentację i reklamę o charakterze publicznym i niepublicznym (te drugie były limitowane). Przed 2007 r. wydatki obu kategorii dawały prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT. Po zmianie kosztem podatkowym są wyłącznie wydatki na reklamę, zaś wydatki na reprezentację nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

Odliczamy VAT od reprezentacji
W powyższej sytuacji mamy do czynienia z oczywistym naruszeniem zasady stałości. Polska po dniu akcesji dokonała zmiany zakresu ograniczeń w odliczaniu podatku naliczonego poprzez wprowadzenie nowych ograniczeń. Nie ma znaczenia, iż zmiany tej nie dokonywano na gruncie Ustawy o VAT, a wprowadzono ją kuchennymi drzwiami poprzez zmianę katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Sama technika legislacyjna nie ma znaczenia, gdyż z punktu widzenia prawa wspólnotowego należy oceniać efekt. Ten, występujący na gruncie VAT, w sposób oczywisty narusza prawo wspólnotowe. Tym samym wprowadzone zmiany w podatku dochodowym, nie są skuteczne dla zakresu ograniczeń w odliczaniu podatku naliczonego. Pokazuje to niedoskonałości polskiej Ustawy o VAT i konieczność szybkiej nowelizacji w tym zakresie.

Sama sprzeczność polskiej ustawy z przepisami wspólnotowymi nie usprawiedliwia organów stawiających podatnikom zarzuty w tym zakresie. Mimo, iż organy twierdzą, że są obowiązane do stosowania wyłącznie polskich przepisów, orzecznictwo ETS i sądów administracyjnych nie pozostawia wątpliwości, iż przepisy dyrektywy są częścią krajowego porządku prawnego i organy rozstrzygając sprawy indywidualne powinny uwzględniać niezgodności pomiędzy prawem krajowym i wspólnotowym. Warto również przypomnieć, iż organy nie mogą powoływać się na przepisy wspólnotowe na niekorzyść podatników.