Współwłasność środka trwałego a amortyzacja

Przeczytaj także: Amortyzacja środka trwałego otrzymanego w darowiźnie

Rozpatrzmy następującą sytuację: Dwaj bracia kupili wspólnie używany samochód osobowy za kwotę 50 000 zł. Każdy z nich posiada udziały we współwłasności auta po 50%. Po dwóch miesiącach jeden z nich otworzył firmę i postanowił przyjąć ten samochód jako środek trwały swojej działalności. Drugi z braci nie oponował. W jakiej wysokości brat przedsiębiorca powinien ustalić wartość początkową tego pojazdu? Czy może to być 100% ceny zakupu?

Aby dany składnik majątku mógł zostać uznany za środek trwały, musi spełniać pewne określone warunki. Jak mówi art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania maszyny, urządzenia i środki transportu o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu, zwane środkami trwałymi.

Od środków trwałych podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych od ich wartości początkowej określonej zgodnie z dalszym przepisami tejże ustawy (art. 22f ust. 1 updof). Za wartość początkową środków trwałych w razie odpłatnego nabycia uważa się natomiast cenę ich nabycia (art. 22g ust. 1 pkt 1), na którą składa się co do zasady cena należna zbywcy powiększona o inne wydatki poniesione na ten składnik majątku przed przekazaniem go do używania (art. 22g ust. 3 updof). Ponieważ w naszym przypadku cena nabycia jest znana, zdaniem autora przepis ten ma tutaj zastosowanie, mimo że przedmiotowy samochód został nabyty jeszcze przed otwarciem firmy.

Należy tutaj jednak pamiętać o jeszcze jednej bardzo istotnej kwestii. Otóż w art. 22g ust. 11 updof ustawodawca wskazał, że w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Zasada ta nie ma zastosowania jedynie do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.

Brat przedsiębiorca ustalając wartość początkową nabytego samochodu, który zalicza do środków trwałych, może zatem określić ją jedynie w takiej części, w jakiej pozostaje jego udział. Samochód został nabyty za 50 000 zł przez dwóch braci i każdy z nich posiada udział we współwłasności tego samochodu w wysokości 50%. Co za tym idzie, wartość początkowa samochodu uznanego za środek trwały w firmie brata-przedsiębiorcy wyniesie 25 000 zł. Gdyby pojazd ten nabył on nie z bratem a wspólnie z żoną, i gdyby ta nie prowadziłaby działalności gospodarczej bądź też w prowadzonej firmie pojazdu tego nie będzie wykorzystywała, mógłby on ustalić jego wartość początkową w pełnej wysokości.

Reasumując, aby dany składnik majątku mógł stać się środkiem trwałym firmy przedsiębiorcy, musi on stanowić jego własność albo chociaż współwłasność. W przypadku współwłasności wartość początkową takiego składnika majątku co do zasady podatnik określa w wysokości swojego udziału we współwłasności. Dany składnik majątku musi oczywiście także być wykorzystywany w prowadzonej działalności.