Faktura od nieuprawnionego podmiotu: VAT w koszty firmy?

Przeczytaj także: Najem samochodu: odliczenie VAT i koszty firmy

Rozpatrzmy następującą sytuację: Firma X zleciła wykonanie określonych prac zewnętrznemu podmiotowi, który na powyższe wystawił fakturę VAT. Podmiot ten nie był jednak uprawniony do wystawienia faktury i prawo do odliczenia z niej podatku naliczonego przez firmę X zakwestionował urząd skarbowy. Czy w takim razie firma X może zaliczyć ten podatek w ciężar kosztów uzyskania przychodu?

Na wstępie przypomnijmy, że zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT, podatnicy określeni w art. 15 ustawy, są obowiązać wystawić fakturę potwierdzającą wykonanie danej transakcji, która powinna zawierać określone elementy. Ponadto art. 108 ustawy o VAT mówi, że w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.

Tym samym pierwszy z przytoczonych przepisów wskazuje krąg osób uprawnionych do wystawienia faktury VAT (muszą to być podatnicy w rozumieniu art. 15). Drugi zaś określa, jak należy się zachować w przypadku wystawienia faktury (zarówno przez podmiot uprawniony jak i nieuprawniony) – w każdym przypadku konieczna jest zapłata wykazanego podatku. Art. 108 ust. 2 doprecyzowuje tutaj, że jest tak także wówczas, gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku wyższą od należnej.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego zostało z kolei uregulowane w art. 86 ustawy o VAT, który mówi przede wszystkim, że w zakresie, w jakim nabyte towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT mówi natomiast, że podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury wystawionej przez podmiot nieistniejący. I zapewne z taką sytuacją mamy do czynienia w naszym przypadku (wystawca faktury z pewnością nie był zarejestrowanym podatnikiem, w związku z czym organ podatkowy zakwestionował odliczenie podatku).

Co się z kolei tyczy zaliczania podatku VAT do kosztów uzyskania przychodu, art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mówi, że podatek ten co do zasady kosztem nie jest. Jednakże lit. a) tiret drugie tego przepisu wskazuje, że podatek naliczony jest kosztem w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług - jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

W naszym przypadku powyższe przesłanki są spełnione (zgodnie z ustawą o VAT podatek naliczony z przedmiotowej faktury nie może być odliczony), w związku z czym prawidłowe wydaje się być stanowisko, zgodnie z którym podatek od towarów i usług może stać się kosztem uzyskania przychodu.

Na zakończeniu warto tutaj jednak wspomnieć, że na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia, iż dany wydatek faktycznie został poniesiony oraz służył on prowadzonej działalności gospodarczej (uzyskaniu przychodu, zachowaniu albo zabezpieczeniu tego źródła przychodu). Co za tym idzie, podatnik musi dowieść, że czynność udokumentowana przedmiotową fakturą faktycznie miała miejsce oraz służy prowadzonej działalności.