Brak kasy fiskalnej: kara z kks-u i podatek naliczony

Przeczytaj także: Konsekwencje braku kasy rejestrującej w podatku VAT

Obowiązek ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej wynika bezpośrednio z ustawy o podatku od towarów i usług. Jej art. 111 ust. 1 mówi, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Nie każdy jednak, kto dokonuje powyższej sprzedaży, musi od razu w kasę się zaopatrywać. Ustawodawca przewidział bowiem pewne zwolnienia z tego tytułu. To, które stosowało i nadal stosuje najszersze grono przedsiębiorców, dotyczy zwolnienia z uwagi na obroty. Otóż w roku ubiegłym kasy fiskalnej co do zasady nie musieli mieć ci podatnicy, których sprzedaż na rzecz osób prywatnych i rolników ryczałtowych nie przekraczała 40 000 zł. Od tego roku limit ten jednak zmniejszył się o połowę, w związku z czym spora część przedsiębiorców korzystających z tego zwolnienia, w tym roku w urządzenia takie musiała się zaopatrzyć.

Co czeka tych, którzy nie wywiązali się z powyższego obowiązku?

Prawo przewiduje w zasadzie trzy sankcje finansowe. Pierwsza z nich wynika z samej ustawy o podatku od towarów i usług. Otóż zgodnie z jej art. 111 ust. 2, w przypadku stwierdzenia, że podatnik narusza obowiązek stosowania kasy rejestrującej, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala za okres do momentu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. Zobowiązania takiego nie ustala się przy tym w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Przytoczony przepis nie precyzuje przy tym, czy chodzi tutaj o podatek naliczony od zakupu wszystkich towarów i usług, czy tylko tych, które są związane ze sprzedażą podlegającą ewidencjonowaniu przy zastosowaniu kas fiskalnych. Ważna w tej materii wydaje się być nadal uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 listopada 1998 r., sygn. akt FPS 7/98 (mimo iż dotyczyła ona nieobowiązującej już obecnie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym), w której stwierdzono, że utrata prawa do odliczenia podatku naliczonego dotyczy wyłącznie tej części podatku, która związana jest ze sprzedażą dokonywaną na rzecz osób fizycznych (a więc podlegającej ewidencjonowaniu na kasie rejestrującej).

Podatnik, który nie rozpoczął na czas ewidencjonowania sprzedaży przy pomocy kasy rejestrującej musi się ponadto liczyć także z nałożeniem kary określonej w przepisach ustawy Kodeks karny skarbowy. Ten bowiem wskazuje, że kto wbrew obowiązki nie prowadzi księgi, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych (art. 60 §1 kks). Przez księgę ustawodawca nakazuje tutaj natomiast rozumieć m.in. zapisy kasy rejestrującej (art. 53 §21 pkt 5 kks).

Nie można przy tym zapominać, że niedopełnienie obowiązku instalacji kasy rejestrującej na czas skutkuje także brakiem prawa do skorzystania z ulgi na zakup tego urządzenia. Jest to zatem także swego rodzaju kara finansowa, która dotyka wszystkich spóźnialskich.