(Wspólne) zeznanie podatkowe (opodatkowanie) gdy śmierć małżonka

Przeczytaj także: Nadpłata podatku w zeznaniu podatkowym do zwrotu z odsetkami?

Co do zasady małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu w zakresie osiąganych dochodów. Niemniej jeżeli między małżonkami (będącymi co do zasady polskimi rezydentami podatkowymi) istniała przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, jak też przez cały rok pozostawali oni w związku małżeńskim, mogą oni na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu rocznym skorzystać ze wspólnego opodatkowania osiąganych dochodów. Wniosek taki to nic innego jak zaznaczenie na wspólnym PIT odpowiedniego kwadratu oraz podpisanie zeznania (przez co najmniej jednego z małżonków). Takie wspólne zeznanie ze stosownym wnioskiem musi być złożone w urzędzie skarbowym w ustawowym terminie przewidzianym dla jego złożenia (czyli do 30 kwietnia roku następującego po tym, za który dochody mają być wspólnie rozliczone).

Istotne jest także to, aby nie wystąpiły tutaj przesłanki negatywne. Otóż prawo do wspólnego złożenia PIT-a nie przysługuje tutaj, gdy chociażby do jednego z małżonków mają zastosowanie przepisy art. 30c (a więc regulujące opodatkowanie podatkiem liniowym), ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (czyli ryczałt ewidencjonowany bądź karta podatkowa; wyjątkiem jest tutaj opodatkowanie ryczałtem przychodów z tzw. prywatnego najmu – ta forma rozliczania takich przychodów nie przekreśla prawa do wspólnego rozliczenia małżonków) lub ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.

Śmierć jednego z małżonków nie jest przeszkodą do tego, aby złożyć wspólnego PIT-a. Niemniej tutaj występuje pewne ograniczenie.

Prawo do wspólnego rozliczenia PIT-a za 2014 r. ma zatem ten podatnik, który wstąpił w związek małżeński przed 2014 r., a którego małżonek zmarł jeszcze w trakcie roku 2014 bądź już w roku 2015, jeżeli przed śmiercią wspólny PIT nie został jeszcze złożony (oczywiście między takimi małżonkami musiała istnieć wspólność majątkowa).

Niemniej wspólne rozliczenie się z nieżyjącym małżonkiem nie zawsze może być rozwiązaniem optymalnym. W takim bowiem przypadku w zeznaniu trzeba wykazać dochody nieżyjącego małżonka, co może być mniej opłacalne np. od rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Prawo do takiego rozliczenia ma bowiem m.in. rodzic wychowujący odpowiednie dzieci, którego małżonek zmarł w trakcie danego roku podatkowego (wystarczy tutaj chociażby jeden dzień samotnego wychowywania dziecka, aby w taki sposób się rozliczyć). Nie zawsze występuje też możliwość wspólnego opodatkowania małżonków (patrz podane wyżej warunki). Jak w takich przypadkach rozliczyć zmarłego?

Piłka po stronie organów podatkowych

Jeżeli podatnik postanowi nie rozliczać się razem ze swoim nieżyjącym małżonkiem, tudzież nie ma takiej możliwości, nie może za niego złożyć odrębnego zeznania podatkowego. Takiego PIT-a bowiem nie można podpisać za zmarłego.

Jak w związku z tym rozwiązać problem ostatecznego rozliczenia podatku za nieżyjącego? Odpowiedzi udziela nam art. 104 Ordynacji podatkowej.

Z przytoczonego przepisu wynika zatem, że w przypadku śmierci podatnika, który nie zdążył się za życia rozliczyć ze swoich dochodów, obowiązek takiego rozliczenia ciąży na organach podatkowych. Spadkobiercy podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych nie muszą (a nawet nie mogą) zatem składać za niego zeznania rocznego.

Po uzyskaniu wskazanych wyżej informacji od fiskusa, spadkobiercy mogą, w terminie 30 dni, zawiadomić organ podatkowy o wysokości poniesionych przez spadkodawcę wydatków, które uprawniają do ulg podatkowych. Następnie organ podatkowy doręcza spadkobiercom decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego lub stwierdzającą nadpłatę.