Zakup i sprzedaż wierzytelności w podatku VAT i PCC

Przeczytaj także: Podatek PCC od „sprzedaży” wierzytelności za towary

Zbywanie wierzytelności regulują przepisy Kodeksu cywilnego (art. 509 i następne). I tak wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Przeniesienie wierzytelności może nastąpić m.in. na mocy umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, czy innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

W zakresie opodatkowania VAT-em handlu wierzytelnościami wypowiedział się m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 16.12.2014 r. nr IBPP2/443-855/14/WN.

Organ podatkowy wskazał, iż skoro wnioskodawca dokonał nabycia wierzytelności we własnym imieniu i na własny rachunek (po cenie niższej od jej wartości nominalnej), wchodząc tym samym na miejsce dotychczasowego wierzyciela, zaś w zawartej umowie cesji wierzytelności pomiędzy stronami, doszło do nabycia wierzytelności przez cesjonariusza od cedenta za umówioną cenę oraz cesja wierzytelności jest w taki sposób skalkulowana, że nie zawiera wynagrodzenia z tytułu określonej usługi nabycia wierzytelności, to czynność taka nie stanowi odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podobny pogląd wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 13.11.2014 r. nr IPPP2/443-836/14-4/MM.

Zdaniem organu, jeżeli „(…) cena nabycia wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej, a różnica ta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili nabycia, a poza ceną zakupu wierzytelności nie dochodzi do przekazania innego wynagrodzenia dla Zainteresowanego, a w umowie cesji nie są zawarte postanowienia pozwalające na zmianę umówionej ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności, to we wskazanej sprawie nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. W związku z tym (…) nabycie wierzytelności od osób fizycznych lub firm na podstawie przepisów kodeksu cywilnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Opisana w stanie faktycznym transakcja dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, skoro Wnioskodawca wyraźnie wskazał, że poza ceną zakupu wierzytelności nie dochodzi do przekazywania innego wynagrodzenia dla Wnioskodawcy. Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność Wnioskodawca wchodzi w miejsce dotychczasowego wierzyciela, natomiast dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją.

Zatem nabycie wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej na podstawie umowy cesji nie podlega u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. (…)”

A czy czynność zbycia wierzytelności jest objęta podatkiem od czynności cywilnoprawnych? W tej materii wypowiedział się m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 18.1.2014 r. nr IBPBII/1/436-273/14/JP.

Organ wskazał, że umowa sprzedaży wierzytelności jest czynnością cywilnoprawną, która nie została wyłączona spod opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, zaś podstawą opodatkowania jest wartość tej wierzytelności ujęta w jej cenie (także niższej od nominalnej), jeżeli jest to wartość rynkowa w rozumieniu przepisów tej ustawy (o ile czynność taka oczywiście ma miejsce w Polsce).

Zawarta cesja wierzytelności w postaci umowy sprzedaży spowoduje powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych, obowiązanym do zapłaty którego jest nabywca. Stawka podatku wynosi tutaj 1%.

Organ podatkowy dodał przy tym, że opodatkowanie PCC jest uzależnione od objęcia takiej transakcji podatkiem od towarów i usług. Skoro jednak czynność nabycia wierzytelności w celu windykacji nie podlega opodatkowaniu VAT-em, to należy uznać, że umowa sprzedaży wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.