Fiskus chce podatek od (darowizny) pomocy charytatywnej

Przeczytaj także: Kiedy zbiórka pieniędzy dla chorego dziecka zwolniona od podatku?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Syn wnioskodawczyni choruje na mózgowe porażenie dziecięce i wymaga specjalistycznej operacji, która jest przeprowadzana tylko w USA i kosztuje 250 000 zł. Zainteresowana nie posiada takiej kwoty, dlatego zwróciła się do ludzi dobrej woli oraz organizacji pozarządowych, które mogą pomóc w zbiórce pieniędzy.

Jedna z fundacji, która działa w sferze pożytku publicznego, przekazała jej na ten cel 10 000 zł uzyskane z przeprowadzonej zbiórki. Pieniądze trafiły na rachunek bankowy wnioskodawczyni. Fundacja nie ma jeszcze statusu organizacji pożytku publicznego w KRS z uwagi na krótki okres jej funkcjonowania. Zawarta umowa darowizny określa tutaj jasno cel przekazania darowizny, sposób rozliczenia z fundacją oraz termin i formę realizacji rozliczenia. Otrzymana pomoc może zostać wydatkowana tylko na wskazany cel w umowie, związany bezpośrednio ze świadczoną pomocą społeczną przez fundację.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy od otrzymanych pieniędzy musi zapłacić podatek od darowizny? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...)Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2016 r., poz. 205, ze zm.), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem darowizny.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Adam Wasilewski - Fotolia.com

Dobroczynność także z podatkiem

Jeżeli fundacja daruje rodzicom dziecka pieniądze na jego leczenie, ci muszą od nich zapłacić podatek. Dlatego warto zadbać o to, aby dobroczynność przybrała tutaj inną, aniżeli darowizna, formę.

Ze względu na to, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia „darowizna”, w tym zakresie należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459). Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Powyższe oznacza, że darowizna musi wzbogacić obdarowanego, a darczyńca nie może w zamian uzyskać jakiegokolwiek ekwiwalentu ani w chwili darowizny ani w przyszłości.

Zgodnie z art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego, oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy, prawa i inne świadczenia.

Art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, iż obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do zapisów art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy, obowiązek podatkowy przy nabyciu w drodze darowizny – powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Stosownie do art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 4.902,00 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe – art. 14 ust. 2.

Stosownie do treści art. 14 ust. 3 ustawy, do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1. do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2. do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3. do grupy III - innych nabywców.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy, podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku. Podatek naliczany jest zależnie od wartości otrzymanej darowizny, według tabeli określonej w tym przepisie. Dla nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej stawka podatku wynosi:
• 12% dla darowizny od kwoty 10.278 zł,
• 1.233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10.278 zł dla darowizn w przedziale od 10.278 zł do 20.556 zł,
• 2.877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20.556 dla darowizn o wartości przekraczającej 20.556 zł.

Stosownie do treści art. 17a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. (...)

W przypadku otrzymania bezpłatnej pomocy od różnego rodzaju organizacji (np. od fundacji), skutki podatkowe oceniane są w zależności od kwalifikacji formy prawnej świadczonej pomocy. Decyduje o tym sama treść konkretnej umowy wiążącej strony, a więc podmiot świadczący pomoc (fundacja) i podmiot tę pomoc otrzymujący (beneficjent). O tym czy dokonana czynność ma charakter prawny darowizny (art. 888 Kodeksu cywilnego), czy też jest to świadczenie nieodpłatne wynikające z innego stosunku prawnego, winna przesądzać konkretna instytucja (fundacja), która podejmuje decyzję o świadczeniu pomocy. Strony mogą bowiem dokonać wyboru rodzaju czynności prowadzącej do udzielenia pomocy, przy wykorzystaniu nie tylko ogólnej zasady swobody zawierania umów, postanowień statutu tych instytucji, ale również z uwzględnieniem skutków podatkowych tych czynności, wybierając najkorzystniejsze w tym zakresie rozwiązanie.

Jak wynika z treści wniosku, w przedstawionym stanie faktycznym stosunek prawny między Wnioskodawczynią a Fundacją, która przekazała środki finansowe, jest umową darowizny. Darczyńcą w tym przypadku jest Fundacja a tym samym Wnioskodawczyni jest nabywcą zaliczonym do III grupy podatkowej. Kwota darowizny przekroczyła tzw. kwotę wolną określoną dla III grupy podatkowej (4.902 zł), w związku z czym nabycie ponad tę kwotę podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Nadmienić należy, że wskazaną powyżej kwotę wolną stosuje się dla każdego obdarowanego. Zatem w sytuacji, gdyby darowizna była dokonywana na rzecz kilku obdarowanych przez jednego darczyńcę, to wówczas kwotę tą stosuje się w stosunku do każdego obdarowanego.

W świetle powyższego należy zatem stwierdzić, że przedstawiona we wniosku darowizna środków pieniężnych w kwocie wyższej niż 4.902,00 zł rodzi obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Podatnikiem tego podatku jest Wnioskodawczyni (osoba fizyczna będąca stroną umowy darowizny – obdarowany).

Bez wpływu na opodatkowanie tej kwoty pozostaje cel, na który zostaną spożytkowane otrzymane środki pieniężne. W ustawie o podatku od spadków i darowizn nie ma bowiem odpowiednich regulacji, które zwalniałyby z opodatkowania takie przysporzenia ze względu na sposób ich wydatkowania. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów