Zakup samochodu na firmę uregulowany gotówką?

Przeczytaj także: Cesja umowy leasingu samochodu osobowego: raty w kosztach

Przedstawmy powyższe na przykładzie zakupu używanego samochodu na potrzeby firmy, który może być przeznaczony do dalszej odsprzedaży, używania w firmie ponad rok bądź krócej niż rok a następnie sprzedany. W zależności od przyjętego wariantu, samochód taki zostanie uznany za towar handlowy, środek trwały czy też tzw. wyposażenie. Samochód ten ma kosztować 40.000 zł. W pierwszym przypadku zakup nastąpi od innego przedsiębiorcy (na podstawie faktury VAT marża), w drugim zaś od osoby prywatnej (tzw. Kowalskiego) na podstawie umowy kupna sprzedaży. Jednocześnie firma będąca nabywcą chciałaby za pojazd zapłacić gotówką. Czy może?

Niestety ustawy o podatku dochodowym wskazują, że nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodu kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (art. 22p ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i odpowiednio art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych):

1. została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
2. została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na białej liście VAT - w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny, lub
3. pomimo zawarcia na fakturze wyrazów "mechanizm podzielonej płatności" zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o podatku od towarów i usług, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.

Zasada ta rozciąga się też na zaliczanie do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od wartości początkowej środków trwałych czy wartości niematerialnych i prawnych.

Zestawiając powyższe można łatwo zauważyć, że na potrzeby stosowania ograniczenia w rozpoznawaniu kosztów podatkowych istotny wpływ ma status strony umowy. Aby bowiem stosować rygor zapłaty za pośrednictwem rachunku bankowego pod groźbą pozbawienia kosztów podatkowych nabywcy, sprzedawca towaru/usługi musi być przedsiębiorcą.

Jak podkreślił Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 16 kwietnia 2020 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.71.2020.2.DP:
„(…) przez transakcję, o której mowa w art. 15d updop w związku z art. 19 upp (tj. ustawy - Prawo przedsiębiorców - przyp. autora), należy rozumieć umowę cywilnoprawną zawieraną w związku z prowadzoną przez strony działalnością gospodarczą, w wykonaniu której dokonywana jest co najmniej jedna płatność, przy czym o przyporządkowaniu płatności do poszczególnych umów/transakcji decyduje ich cel gospodarczy i zgodny zamiar stron, a nie treść dowodów (dokumentów) księgowych. Może się zatem okazać, że jedna transakcja obejmuje transfery pieniężne dokonane w ciągu kilku lat (np. w przypadku zawarcia umowy realizowanej etapami, takiej jak umowa wdrożeniowa czy umowa o roboty budowlane). (...)”

Jeżeli zatem sprzedawcą samochodu będzie osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, nie ma przeszkód, aby zakup ten został uregulowany gotówką i trafił do kosztów podatkowych (czy to jednorazowo czy poprzez odpisy amortyzacyjne), mimo że wartość transakcji przekroczy 15.000 zł.

Inaczej jest w przypadku pojazdu nabytego od innej firmy. Tutaj bowiem warunkiem rozliczenia kosztu będzie dokonanie zapłaty na konto bankowe nabywcy, a w naszym przypadku wręcz konto bankowe znajdujące się na białej liście podatników VAT.