Przekazanie nieruchomości spółki jawnej jej wspólnikom bez podatku od darowizny

Przeczytaj także: Wyłączenie nieruchomości ze spółki osobowej bez podatku od darowizny?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca jest wspólnikiem spółki jawnej, która w latach 1999 i 2006 nabyła nieruchomości zabudowane. Nieruchomości te obecnie mają zostać wycofane z ewidencji środków trwałych oraz majątku spółki i zostać nieodpłatnie przekazane na potrzeby własne wspólników, proporcjonalnie do udziału każdego wspólnika w zyskach spółki. Wycofanie nieruchomości z majątku spółki jawnej nie będzie dokonywane odpłatnie i nie będzie dokonywane tytułem wypłaty z zysku w tej spółce.

Przeniesienie nieruchomości do majątku wspólników nastąpi na podstawie uchwały wspólników ‒ w formie aktu notarialnego. Wykonanie uchwały nastąpi przez zawarcie umowy (w formie aktu notarialnego) o nieodpłatne przekazanie wspólnikom, proporcjonalnie do udziału każdego ze wspólników w zysku spółki jawnej. Czynność ta nie będzie skutkować obniżeniem wkładów wspólników w spółce.

Wnioskodawca wyjaśnił, że zawarta umowa nie będzie umową darowizny ani umową zniesienia współwłasności w myśl Kodeksu cywilnego. Będzie ona umową nienazwaną, zawierającą oświadczenia:
• spółki jawnej o przeniesieniu nieodpłatnie na wspólników własności składników majątku w części proporcjonalnej do udziału każdego wspólnika w zyskach spółki jawnej oraz wspólników o ich przyjęciu,
• przeniesienie na wspólników wskazanej nieruchomości nastąpi na potrzeby własne wspólników,
• spółka jawna nie uzyska żadnych korzyści majątkowych z tytułu dokonania czynności przeniesienia wskazanych składników majątku,
• przekazanie składników majątku nie będzie stanowiło wycofania wkładu w rozumieniu ustawy Kodeks spółek handlowych.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy od powyższej czynności będzie musiał zapłacić podatek od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy i odstąpił od jego uzasadnienia prawnego. Stanowisko to było następujące:

„(…) Zdaniem Wnioskodawcy, wycofanie z majątku spółki jawnej składnika majątku w postaci nieruchomości i nieodpłatne przekazanie jej do majątku wspólników, w części odpowiadającej ich udziałom w zysku spółki jawnej, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, zatem nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn.

Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2018 r., poz. 644) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci (art. 1 ust. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ww. ustawy opodatkowaniu tym podatkiem podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy lub praw znajdujących się lub wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z tytułów wymienionych enumeratywnie w tym przepisie. Należy tu stwierdzić, iż katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym.

Wobec tego jedynie wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią przypadki podlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Podatkiem będzie obłożona np. darowizna, która ma na celu przysporzenie majątkowe z majątku darczyńcy bez ekwiwalentu ze strony obdarowanego lub nieodpłatne zniesienie współwłasności.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia „darowizna”, dlatego w tym zakresie należy stosować prawną definicję tego pojęcia unormowaną w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r., poz. 1145, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Treść tego świadczenia określa umowa darowizny.

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują również pojęcia „współwłasność”, w związku z czym należy odwołać się do odpowiednich przepisów uregulowanych w Kodeksie cywilnym.

Na podstawie art. 195 Kodeksu cywilnego własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Przepisy art. 211 i 212 Kodeksu cywilnego regulują sposoby wyjścia ze stanu współwłasności. Zgodnie z nimi, zniesienie współwłasności może nastąpić m.in. w drodze umowy między współwłaścicielami.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:
1. podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),
2. przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,
3. sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).

Z treści wniosku wynika więc, że w analizowanym przypadku nie będzie miało miejsca zawarcie umowy darowizny ani nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Wnioskodawca wskazał bowiem, że wycofanie nieruchomości ze spółki i jej nieodpłatne przeniesienie do majątku wspólników nastąpi na podstawie uchwały wspólników (w formie aktu notarialnego), a w celu jej wykonania zostanie zawarta umowa nienazwana w formie aktu notarialnego o nieodpłatne przekazanie wspólnikom składnika majątku spółki jawnej, proporcjonalnie do udziału każdego z nich w zysku spółki jawnej.

Wolą wspólników spółki jawnej jest uzyskanie nieruchomości na wyłączną własność na potrzeby własne każdego z nich, w części po 50 %, dla każdego wspólnika, co odpowiada przysługującym im udziałom w zyskach spółki.

Skoro więc czynność nieodpłatnego przeniesienia przez spółkę własności nieruchomości wspólnikom na ich rzecz będzie umową nienazwaną, przenoszącą własność w następstwie wykonania zobowiązania wynikającego z uchwały wspólników o wycofaniu nieruchomości i nie przyjmie formy umowy darowizny ani umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności, w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, to wskazane na podstawie tej czynności nabycie nie będzie podlegało ustawie o podatku od spadków i darowizn.

Z opisu zdarzenia przyszłego nie wynika, iż przedmiotowa czynność przyjmie którykolwiek tytuł z wymienionych w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Nie będzie to bowiem ‒ jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego ‒ ani umowa darowizny ani umowa nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Jak wskazano powyżej, podatkowi od spadków i darowizn podlega jedynie nabycie na podstawie tytułów enumeratywnie wymienionych w art. 1 ww. ustawy; wśród nich ustawodawca nie wymienił czynności (tytułu) opisanej we wniosku.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego i przytoczone przepisy prawne stwierdzić należy, iż czynność wycofania nieruchomości ze spółki i jej przekazanie na cele prywatne nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W opisanym stanie faktycznym, wolą wspólników spółki nie jest zawarcie umowy darowizny. Żaden ze wspólników nie otrzymuje przysporzenia majątkowego, kosztem innego wspólnika. Wspólnicy utrzymują swój stan posiadania, co oznacza, że nieodpłatne przekazanie przez Spółkę nieruchomości, na cele osobiste wspólników, w sytuacji, gdy zachowane zostaną proporcje udziałów, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W związku z powyższym czynność ta nie powoduje obowiązku zapłaty tego podatku. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów