Wpłacone wadium a odliczenie VAT

Przeczytaj także: Odliczenie VAT-u z e-faktury i duplikatu na zasadach ogólnych

W przedmiotowej sprawie podatnik brał w 2005 r. udział w przetargu na wykonanie kanalizacji. Z tego tytułu wpłacił wadium. Na potwierdzenie wpłaty otrzymał fakturę wystawioną przez wójta gminy, z której to odliczył podatek VAT. Następnie podatnik z przetargu się wycofał, a co za tym idzie – nie zawarł umowy, nie wykonał robót i nie osiągnął przychodu. Wpłacone wadium nie zostało mu zwrócone.

Organ I instancji zakwestionował prawo podatnika do odliczenia podatku z powyższej faktury wskazując na art. 86 ust. 1 i ust. 2 pkt 1a ustawy o VAT, zgodnie z którymi podatnik może odliczyć podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług w zakresie, w jakim są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Wpłata wadium natomiast nie miała żadnego związku z czynnościami opodatkowanymi, nie może być uznana za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art.8 ust.1 ustawy VAT, bo nie powoduje obowiązku świadczenia wzajemnego.

Z powyższym nie zgodził się podatnik i odwołał się do organu II instancji. Podnosił on, iż został naruszony art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT wskazując, że utrata wadium dotyczy zakresu jego działalności i służy sprzedaży opodatkowanej, a na tę okoliczność została wystawiona faktura VAT i odprowadzony podatek.

Organ odwoławczy podtrzymał stanowisko organu I instancji. Jego zdaniem zatrzymanie wadium było realizacją odszkodowania za odstąpienie od podpisania umowy, dlatego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Dlatego też podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku, mimo że posiadał on fakturę. Organ odwoławczy wskazał tutaj na na § 48 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia w sprawie VAT z 2002 r., obowiązującego do 30 kwietnia 2004 r. oraz § 14 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia z 2004 r., które weszło w życie w dniu 1 maja 2004 r.

Podatnik złożył skargę do WSA Rzeszowie. Ten w wyroku z dnia 17 lutego 2009 r. (sygn. akt I SA/Rz 675/08) uznał, iż jest ona zasadna.

Sąd wskazał, iż w rozpoznawanej sprawie istotna jest regulacja art.17 ust.6 VI Dyrektywy, który stanowi, że przed upływem najwyżej czterech lat od daty wejścia w życie niniejszej dyrektywy, Rada, stanowiąc jednogłośnie na wniosek Komisji, podejmie decyzję, które wydatki nie będą się kwalifikowały do odliczenia podatku od wartości dodanej. Odliczenie podatku od wartości dodanej nie będzie w żadnym przypadku obejmowało wydatków nie będących wydatkami ściśle związanymi z działalnością gospodarczą, takich jak wydatki na artykuły luksusowe, rozrywkowe lub wydatki reprezentacyjne. Do czasu wejścia w życie powyższych przepisów, Państwa Członkowskie mogą zachować wyłączenia przewidziane w ich prawie krajowym w momencie wejścia w życie niniejszej dyrektywy.

Z powyższej kompetencji Rada nie skorzystała. Tym samym ograniczenia w zakresie odliczenia VAT należy wywodzić z powołanego art.17 ust.6 VI Dyrektywy oraz z przepisów krajowych, które były stosowane w momencie wejścia w życie tej dyrektywy, czyli w dniu akcesji i które zostały zachowane.

Wpłata wadium nie była wydatkiem na artykuły luksusowe, rozrywkowe lub reprezentacyjne, lecz miała ścisły związek z działalnością gospodarczą. Okoliczności tej nie podważał również organ I instancji, stwierdzając w decyzji, że nie kwestionuje prawa podatnika do zaliczenia poniesionego wydatku w postaci wpłaty wadium do kosztów uzyskania przychodów. Omawiany przepis Dyrektywy nie ogranicza zatem prawa do odliczenia podatku jedynie do wydatków związanych z czynnościami opodatkowanymi.

W przedmiotowej sprawie ponadto wystawca faktury, będący czynnym podatnikiem VAT, rozliczył podatek zapłacony przez skarżącego. W związku z powyższym należy uznać, że w świetle prawa wspólnotowego, pozbawienie podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego było nieuprawnione.