Kiedy dozwolone zwolnienie podmiotowe z VAT

Przeczytaj także: Utrata prawa do zwolnienia w VAT w trakcie roku

Stosownie do zapisu art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, ze zwolnienia z podatku VAT korzystać mogą podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł (czyli tzw. "drobni przedsiębiorcy).

Z kolei podmioty rozpoczynające wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT w trakcie roku podatkowego, zwolnieni są z tego podatku, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 150.000 zł (art. 113 ust. 9 ustawy o VAT).

Status drobnego przedsiębiorcy przysługuje podatnikom bez względu na formę opodatkowania w zakresie podatku dochodowego.

Ustawodawca, poza ograniczeniem wysokości obrotów, z prawa do zwolnienia wyłączył podatników, którzy wykonują czynności wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT.

Uwaga
Podatnik nie może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT, jeśli:

1. jego obroty przekraczają limity, o których mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT,
2. wykonuje czynności wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy.

1. Wyłączenie z prawa do zwolnienia z VAT ze względu na limit obrotów
Jak wskazano wcześniej, ze zwolnienia z podatku VAT nie mogą korzystać podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł.
W celu określenia momentu utraty prawa do zwolnienia z VAT, ustawodawca nałożył na podatników obowiązek bieżącego ewidencjonowania obrotów.
Przykład
Podatnik prowadzący sprzedaż detaliczną artykułów spożywczych w 2011 r. korzystał ze zwolnienia z VAT, ponieważ obroty jego za ten rok nie przekroczyły w trakcie roku kwoty 150.000 zł.

Zgodnie z art. 109 ust. 1 ustawy o VAT, w 2011 r. podatnik prowadził ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym.

Od 1 stycznia 2012 r. podatnik był zobowiązany do zainstalowania kasy rejestrującej, gdyż w październiku 2011 r. jego obrót na rzecz osób fizycznych przekroczył 40.000 zł. W bieżącym roku ewidencja obrotu prowadzona za pomocą kasy wypełni zarówno wymogi wynikające z art. 111 ust. 1, jak i art. 109 ust. 1 ustawy.

1.1. Limit obrotów dla podatników rozpoczynających działalność gospodarczą
W myśl przepisu art. 113 ust. 9 i 10 ustawy podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT jest zwolniony z tego podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 150.000 zł.

Jeżeli faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego powyższą wartość, zwolnienie traci moc z momentem jej przekroczenia.

Zwrócić należy uwagę, że kwota limitu o którym mowa jest limitem rocznym. Oznacza to, że dla podmiotów rozpoczynających działalność, kwota ta obliczona w proporcji do okresu prowadzenia działalności będzie niższa i zależeć będzie od tego, w którym dniu miesiąca w trakcie roku rozpoczęto działalność gospodarczą.

Aby wyliczyć wartość kwoty, która powoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego, w sytuacji gdy podatnik rozpocznie działalność w trakcie 2012 r., należy zastosować następujący wzór:

A = B × C/D
gdzie:
A - oznacza graniczną kwotę obrotu w proporcji do okresu prowadzonej działalności, której przekroczenie powoduje utratę zwolnienia,
B - oznacza limit określony w art. 113 ust. 1, czyli 150.000 zł,
C - oznacza liczbę dni prowadzenia działalności, jaka pozostała do końca roku,
D - oznacza liczbę dni w roku podatkowym.

Należy zwrócić uwagę na to, że rok 2012 jest rokiem przestępnym. Tak więc powstaje wątpliwość jaką liczbę dni należy przyjąć do wyliczenia granicznej kwoty uprawniającej do zwolnienia: 365 czy 366.

W ustawie o VAT pojęcie "rok podatkowy" użyte w art. 113 nie zostało zdefiniowane. Stosownie do art. 11 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.), przez rok podatkowy rozumie się rok kalendarzowy, chyba że ustawa podatkowa stanowi inaczej. Jedynie ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.) w art. 114 przyjmuje, iż za rok należy przyjąć trzysta sześćdziesiąt pięć dni. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć.

Natomiast żadne przepisy podatkowe nie określają, iż w sytuacji gdy mowa jest o roku podatkowym, należy przyjąć trzysta sześćdziesiąt pięć dni.

Z uwagi na brak jednoznacznego wskazania, co należy rozumieć przez rok podatkowy, wydaje się, że przyjęcie zarówno liczby 365 dni jak i 366 jest prawidłowe. Tym bardziej, że różnice w wyliczeniu limitu obrotów są niewielkie.

Dzieląc kwotę 150.000 zł na 366 dni otrzymamy dzienny limit zwolnienia od podatku VAT w kwocie 409,836 zł, natomiast przy 365 dniach limit ten stanowi 410,959 zł. Różnica wynosi 1,123 złote. Jeżeli zatem podatnik rozpoczynający działalność przykładowo w dniu 20 lutego 2012 r. będzie liczył limit obrotu zwolnienia od VAT przyjmując, że rok podatkowy ma 366 dni, to jego roczny limit zwolnienia przy 316 dniach do końca roku podatkowego wyniesie 129.508,18 zł. Natomiast jeżeli przyjmie się 365 dni, to limit ten stanowi 129.863,04 zł. Różnica w tym przypadku wyniesie 354,86 zł.

Jak widać korzystniejsze dla podatnika będzie rozwiązanie drugie, czyli przyjęcie do wyliczenia 365 dni, bowiem w tym przypadku limit ten jest nieco wyższy.