Różnice kursowe w ustawie o rachunkowości

Przeczytaj także: Różnice kursowe w podatku dochodowym rozliczane per saldo?

Podatnicy, którzy wybrali rachunkową metodę ustalania różnic kursowych, operacje na rachunku walutowym oraz w kasie walutowej wyceniają według przepisów ustawy o rachunkowości.

Podatnicy mogą ustalać podatkowe różnice kursowe według metody podatkowej albo według przepisów o rachunkowości, pod warunkiem, że o wyborze drugiej z tych metod zawiadomią właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w przewidzianym do tego terminie.

Kwestie regulujące ustalanie różnic kursowych w oparciu o metodę rachunkową uregulowane zostały w art. 9b ustawy o PDOP. Z przepisów tam zawartych wynika m.in., że podatnicy, którzy wybrali ww. metodę, zaliczają odpowiednio do przychodów lub kosztów uzyskania przychodów ujęte w księgach rachunkowych różnice kursowe z tytułu transakcji walutowych i wynikające z dokonanej wyceny składników aktywów i pasywów wyrażonych w walucie obcej, a także wyceny pozabilansowych pozycji w walutach obcych.

A zatem w przypadku wyboru rachunkowej metody ustalania różnic kursowych, w rachunku podatkowym uwzględnia się wszelkie różnice kursowe, które zostały ujęte w księgach rachunkowych.

Na mocy art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości, wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:

• faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji - w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,
• średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego ten dzień - w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu faktycznie zastosowanego, a także w przypadku pozostałych operacji.

Jeżeli aktywa i pasywa wyrażone są w walutach, dla których NBP nie ogłasza kursu, to kurs tych walut określa się w relacji do wskazanej przez jednostkę waluty odniesienia, której kurs jest ogłaszany przez NBP.
W przypadku wpływu na rachunek walutowy należności w walucie obcej (a także odsetek z tytułu lokat i od środków na rachunku walutowym) nie można mówić o kursie faktycznie zastosowanym, gdyż nie dochodzi do faktycznej wymiany waluty. Z tego względu do wyceny wpływu należności na rachunek walutowy należy przyjąć średni kurs NBP z dnia poprzedzającego otrzymanie należności. Zasada ta dotyczy również wpłaty w walucie obcej dokonanej przez kontrahenta bezpośrednio do kasy walutowej.

Również w przypadku rozchodu waluty obcej z rachunku walutowego (np. w związku z uregulowaniem zobowiązania w walucie obcej, pobrania przez bank kosztów prowadzenia rachunku) nie dochodzi do faktycznej wymiany waluty i dlatego także w tym przypadku powinno się stosować średni kurs NBP, z dnia poprzedzającego dzień rozchodu waluty. Podobnie jest z rozchodem waluty z kasy walutowej.

Do rozchodu waluty obcej z rachunku walutowego oraz z kasy walutowej jednostka zamiast średniego kursu NBP może przyjąć kurs historyczny, tj. kurs, po jakim przeliczono walutę z chwilą jej wpływu na rachunek walutowy lub do kasy walutowej (zob. art. 35 ust. 8 ustawy o rachunkowości). Wycena rozchodu waluty obcej po kursie historycznym może być dokonana według jednej z następujących metod:

• FIFO - pierwsze przyszło - pierwsze wyszło,
• LIFO - ostatnie przyszło - pierwsze wyszło,
• według kursów średnioważonych.

WAŻNE: Kurs stosowany do wyceny rozchodu waluty obcej powinien wynikać z przyjętych przez jednostkę zasad (polityki) rachunkowości.

Wspomnijmy, że przy wycenie rozchodu waluty obcej po kursie historycznym, tak z rachunku walutowego, jak i z kasy walutowej, nie powstają różnice kursowe od środków na rachunku walutowym i w kasie walutowej.

Podsumowując:
Dla celów bilansowych do wyceny wpływu waluty obcej na rachunek walutowy oraz do kasy walutowej, gdy nie dochodzi do faktycznej wymiany waluty, jednostka stosuje średni kurs NBP z dnia poprzedzającego dzień wpływu waluty. Natomiast do rozchodu waluty z rachunku walutowego lub z kasy walutowej może zastosować średni kurs NBP z dnia poprzedzającego dzień rozchodu lub kurs historyczny. Kursy te są właściwe również dla celów podatkowych, gdy jednostka ustala podatkowe różnice kursowe metodą rachunkową.

Na rachunek walutowy spółka otrzymała należność od kontrahenta zagranicznego pomniejszoną o pobraną przez bank prowizję. Po jakim kursie prowizję tę przeliczyć na złote dla celów podatkowych?

Pobrana przez bank prowizja stanowi dla spółki koszt uzyskania przychodów. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu (zob. art. 15 ust. 1 ustawy o PDOP).

W związku z tym, ww. prowizję spółka powinna wycenić według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego jej naliczenie, zarówno dla celów podatkowych, jak i bilansowych.


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.