Wycena spisu z natury a koszty transportu

Przeczytaj także: Spis z natury gdy rozpoczęcie działalności gospodarczej

Podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności. Tak stanowi §27 ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Co ważne, spis z natury podlega wpisaniu do księgi także wówczas, gdy osoby prowadzące działalność gospodarczą sporządzają go za okresy miesięczne oraz gdy na podstawie odrębnych przepisów jego sporządzenie zarządził naczelnik urzędu skarbowego.

Ustawodawca zatem wprost wskazał, które składniki majątku w spisie winny się znaleźć. Niemniej obok spisania posiadanych materiałów, towarów czy innych wyżej wymienionych, konieczna jest także ich wycena. Sposoby takiej wyceny zostały określony w §29 przytoczonego rozporządzenia. I tak podatnik jest obowiązany wycenić materiały i towary handlowe objęte spisem z natury według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.
Spis z natury półwyrobów (półfabrykatów), wyrobów gotowych i braków własnej produkcji wycenia się natomiast według kosztów wytworzenia, a odpadów użytkowych, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania.

Ceną zakupu (§3 pkt 2 rozporządzenia) jest tutaj cena, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszona o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększona o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe. Cena ta jest obniżana przy tym o rabaty opusty i inne podobne obniżenia, a w przypadku otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku - wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika.

Ceną nabycia (§3 pkt 3 rozporządzenia) z kolei jest cena zakupu składników majątku powiększona o koszty uboczne związane z zakupem towarów i składników majątku do chwili złożenia w magazynie według ich cen zakupu. W Szczególności chodzi tutaj o koszty transportu, załadunku i wyładunku czy ubezpieczenia w drodze.

Podatnicy, którzy postanowią wycenić w spisie towary i materiały wg cen nabycia, muszą przy tym stosować się do sztywnych zasad określania tej ceny (a więc powiększania ceny zakupu o koszty z tym zakupem związane). Stosowna instrukcja znalazła się pod pozycją 20 załącznika do rozporządzenia. Zgodnie z nią w celu ustalenia wartości poszczególnych składników spisu z natury materiałów i towarów handlowych według cen nabycia należy ustalić procentowy wskaźnik kosztów ubocznych zakupu (ujmowanych w kolumnie 11 księgi) w stosunku do ogólnej wartości zakupu towarów handlowych i materiałów zewidencjonowanych (w kolumnie 10 księgi)
Jest to zatem suma kosztów ubocznych zakupu przemnożona przez 100 i podzielona przez wartość zakupu. O tak ustalony wskaźnik należy podwyższyć następnie jednostkowy koszt zakupu, a w kolejnym kroku ustalić wartość poszczególnych składników spisu z natury.

Przykład
Załóżmy, że podatnik sporządza co miesiąc spis z natury. Posiada dwa rodzaje towarów: A i B. Wartość ich zakupu dla towaru A wynosi 150 000 zł, a dla towaru B 100 000 zł. Jednostkowa cena towaru A to 100 zł, zaś towaru B 50 zł. Podatnik zakupił zatem 1 500 szt. towaru A i 2 000 szt. towaru B. Koszty uboczne zakupu tych towarów wyniosły 30 000 zł.

Podatnik sporządził spis na koniec sierpnia 2013 r., w którym znalazło się 900 szt. towaru A i 700 szt. towaru B. Postanowił je wycenić w cenie nabycia. Ustalił zatem wskaźnik kosztów ubocznych zakupu w następujący sposób:
30 000 zł (koszt uboczny zakupu) x 100 / 250 000 zł (wartość zakupionych towarów w cenie zakupu) = 12%

Cena nabycia wyniesie zatem:
• Dla towaru A: 100 zł + (100 zł x 12%) = 112 zł
• Dla towaru B: 50 zł + (50 zł x 12%) = 56 zł

Wartość towaru posiadanego na dzień spisu z natury w cenach nabycia wyniesie w związku z tym:
• Dla towaru A: 900 szt. x 112 zł = 100 800 zł
• Dla towaru B: 700 szt. x 56 zł = 39 200 zł.
Razem wartość spisu z natury na dzień 31 sierpnia 2013 r.: 140 000 zł.