Holowanie i naprawa samochodu jako import usług w VAT?

Przeczytaj także: Usługi niematerialne: miejsce świadczenia dla VAT

Rozpatrzmy następującą sytuację: W październiku 2013 r. samochód polskiego przedsiębiorcy uległ awarii na terenie Niemiec. Skorzystał on w związku z tym z usług tamtejszej pomocy drogowej. Pobliski niemiecki warsztat samochodowy odholował pojazd oraz dokonał jego naprawy. Jak polski podatnik winien z tego tytułu rozliczyć podatek VAT?

Remont przez zagraniczną firmę służbowego samochodu w podatku VAT wiąże się nierozerwalnie z rozpoznaniem u polskiego przedsiębiorcy tzw. importu usług, który został zdefiniowany w art. 2 pkt 9 ustawy o VAT. Zgodnie z nim przez import usług ustawodawca nakazuje rozumieć świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca określony w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.
Przyjmując w uproszczeniu obowiązek rozliczenia importu usług spoczywa na podatniku, który nabył daną usługę od kontrahenta zagranicznego (nieposiadającego siedziby działalności czy też stałego jej miejsca prowadzenia), gdy miejsce świadczenia takiej usługi znajduje się w Polsce. Kluczowym tutaj jest zatem określenie miejsca świadczenia (opodatkowania) danej usługi (w naszym przypadku remontu i holowania/transportu samochodu).

Ogólna zasada, dotycząca określania miejsca opodatkowania usług, znajduje się w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z nią miejsce to określa się w kraju, w którym to podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej (tudzież stałe miejsce prowadzenia tej działalności, jeżeli dana usługa jest świadczona dla tego właśnie miejsca).

Od reguły tej występują oczywiście pewne wyjątki. Żaden z nich nie ma jednak zastosowania do usług remontu samochodu świadczonych przez podatnika podatku od wartości dodanej na rzecz Polskiego podatnika VAT. Co za tym idzie nasz przedsiębiorca, któremu zepsuty samochód remontowała niemiecka firma, winien z tego tytułu rozpoznać import usług i rozliczyć podatek VAT.

Niemiecki kontrahent za świadczoną usługę powinien wystawić fakturę bez kwoty podatku. Warto jednak wspomnieć, iż jeżeli postąpi inaczej i doliczy do wartości usługi podatek od wartości dodanej, polski przedsiębiorca w dalszym ciągu jest obowiązany do rozliczenia podatku VAT od importu usług. Nadto jako podstawę opodatkowania winien on tutaj przyjąć kwotę brutto, a więc kwotę, którą był obowiązany zapłacić usługodawcy. Powyższe wynika z art. 29 ust. 17 ustawy o VAT.

Co się z kolei tyczy samej usługi holowania, niekiedy powstają wątpliwości, czy tę traktować jako transport towaru, w stosunku do którego miejsce świadczenia na potrzeby podatku VAT określa się na zasadach ogólnych wyżej określonych, czy w inny sposób (np. jako przejazd autostradą czy inną drogą płatną, które traktuje się jako usługi związane z nieruchomościami i opodatkowuje w kraju, w którym dana nieruchomość jest położona.

Powyższe było m.in. przedmiotem rozważań Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 08.12.2011 r. nr ILPP4/443-602/11-6/EWW. Organ podatkowy stwierdził, że w przypadku holowania mamy do czynienia z transportem towaru. Tym samym podatnik z naszego przykładu także w stosunku do tej usługi winien rozpoznać import usług i rozliczyć od niego podatek VAT w Polsce.

Uwaga na wyjątek
Warto wiedzieć, że w zakresie transportu towarów ustawodawca przewidział pewien wyjątek przy określaniu miejsca świadczenia usług na rzecz podatników. Znalazł się on w art. 28f ust. 1a ustawy o VAT. Otóż miejscem świadczenia usług transportu towarów na rzecz podatnika:

1. posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego są świadczone te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, jeżeli transport ten jest wykonywany w całości poza terytorium Unii Europejskiej, jest terytorium znajdujące się poza terytorium Unii Europejskiej;
2. posiadającego na terytorium państwa trzeciego siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego są świadczone te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej posiadającego na terytorium państwa trzeciego stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, jeżeli transport ten jest wykonywany w całości na terytorium kraju, jest terytorium kraju.

Zgodnie z powyższym jeżeli zatem holowanie samochodu z naszego przykładu odbywałoby się w całości poza terytorium UE, miejsce świadczenia tej usługi należałoby określić zgodnie z art. 28f ust. 1a także poza terytorium unijnym (na co uwagę zwrócił organ podatkowy w przytoczonej interpretacji).