Środki trwałe: zmiana metody amortyzacji niemożliwa

Przeczytaj także: Korekta odpisów amortyzacyjnych i zeznań podatkowych

Trzeba także podkreślić, że przepisy ustaw o podatku dochodowym nie regulują tego, jak bardzo można obniżać bądź podwyższać stawki amortyzacji. Stanowią jedynie m.in., że podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawki dla poszczególnych środków trwałych (art. 16i ust. 5 ustawy o CIT i art. 22i ust. 5 ustawy o PIT). Dzięki omawianemu rozwiązaniu podatnicy mają możliwość – w zależności od potrzeb – stosowania różnych stawek amortyzacyjnych dla składników majątku wpisanych na stan środków trwałych, ale powinni pamiętać o tym, że ich wysokość nie może być większa niż stawek określonych w Wykazie. Z drugiej strony należy mieć na względzie to, że organy podatkowe nie zabraniają obniżania stawek amortyzacji nawet do minimalnego dopuszczalnego poziomu, np. 1%.

---

Wysokość obniżenia stawki dla danego środka trwałego jest dowolna i pozostaje w gestii podatnika. Zgodnie z art. 16i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podatnik ma prawo, na zasadach wymienionych w ustawie obniżyć stawkę amortyzacyjną do dowolnej wysokości, tj. do np. poziomu 1%.
Interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 7 kwietnia 2011 r., ITPB3/423-52a/11/PST

---

Obniżenie stawki jest uzasadnione głównie wtedy, gdy podatnik postanowi „przenieść” koszty do kolejnych okresów rozliczeniowych (ponieważ w danym okresie działalności nie jest w stanie ich efektywnie wykorzystać ze względu na to, że znacznie przewyższają dochody). Takim zabiegiem powinni być zatem zainteresowani przedsiębiorcy, którzy ponoszą straty podatkowe przez kilka lat. Dzięki niemu mają oni możliwość optymalizowania swoich rozliczeń podatkowych poprzez wpływanie na wysokość straty podatkowej oraz dochodu do opodatkowania. Natomiast dla pozostałych podatników CIT oraz podmiotów opodatkowanych PIT na zasadach ogólnych skorzystanie z omawianej możliwości może się okazać mało opłacalne. Zmniejszenie wysokości stawek amortyzacyjnych wydłużyłoby bowiem okres amortyzacji środków trwałych, jak również prowadziłoby do sytuacji, w której koszty podatkowe byłyby niższe, podatek zaś wyższy.

Korzyści z obniżenia stawki amortyzacyjnej mogą odnieść również podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, na zasadach określonych w ustawie z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Dotyczy to tych podmiotów, które mają w planach zmianę formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne. W ich przypadku opłacalne będzie bowiem zmniejszenie wysokości odpisów amortyzacyjnych w czasie pozostawania na ryczałcie (bez możliwości potrącania kosztów) po to, aby zwiększyć te odpisy już po przejściu na zasady ogólne, w ramach których już wolno im będzie uwzględniać omawiane wydatki jako koszty uzyskania przychodów.

---

WAŻNE
Zmianę stawek amortyzacyjnych dopuszczono jedynie w odniesieniu do środków trwałych amortyzowanych metodą liniową (tj. podstawową). Zatem jedynie w przypadku wybrania tej metody podatnik ma prawo do obniżania stawek wynikających z Wykazu.

---

Co istotne, według organów podatkowych zmiana stawek nie jest możliwa nie tylko przy degresywnej metodzie amortyzacji, ale także w odniesieniu do stawek indywidualnych, czyli tych, które zostały ustalone na podstawie art. 16j ustawy o CIT (art. 22j ustawy o PIT), a nie na podstawie Wykazu. Jest to istotna uwaga, zważywszy na fakt, że często można się spotkać z poglądami, iż stawki indywidualne stanowią jedynie modyfikację metody liniowej. Wspomniane organy argumentują bowiem, że zmiany stawek przewidziano wyraźnie jedynie przy metodzie liniowej, natomiast przepisy milczą w tej kwestii odnośnie do stosowania stawek ustalonych indywidualnie. Podnoszą również, że dokonywanie odpisów amortyzacyjnych przy wykorzystaniu tych indywidualnych stawek jest samodzielną (tj. odrębną od liniowej) metodą amortyzacji. Zmiana zaś stawki oznaczałaby niezgodną z przepisami zmianę wspomnianej metody. Przepisy te zabraniają bowiem dokonywania tego rodzaju zmian przed pełnym zamortyzowaniem danego środka trwałego.

---

Metoda liniowa
Zmiana stawki amortyzacyjnej możliwa jest tylko przy stosowaniu stawek wynikających z Wykazu stawek amortyzacyjnych. Jeśli podatnik stosuje do amortyzacji nieruchomości metodę indywidualnych stawek niewynikających z Wykazu stawek amortyzacyjnych, to nie ma możliwości podwyższenia lub obniżenia stawek amortyzacyjnych w trakcie trwania okresu amortyzacji. Zmiana stawki spowoduje w tym przypadku jednocześnie zmianę metody amortyzacji.
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 sierpnia 2009 r., nr IPPB1/415-324/09-5/IF

---

Ewentualna zmiana wysokości indywidualnych stawek amortyzacji wiązałaby się z dużym ryzykiem, ponieważ stanowisko organów fiskusa w tej kwestii na ogół popierają również sądy administracyjne. Takie niekorzystne dla podatników stanowisko zajęły np. Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 27 czerwca 2003 r. (sygn. akt I SA/Łd 235/03), z 20 marca 2008 r. (sygn. akt II FSK 103/07) i z 17 kwietnia 2008 r. (sygn. akt II FSK 282/07), a także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 13 kwietnia 2011 r. (sygn. akt I SA/Bk 89/11).

Do poprzedniej stawki można powrócić

Należy również zauważyć, że podatnicy mają możliwość nie tylko podwyższania czy obniżania stawek amortyzacyjnych, ale również powrotu do tych, które uprzednio zostały przez nich zmienione. Przykładowo zmiany stawki na wyższą można dokonać od pierwszego miesiąca każdego kolejnego roku podatkowego. Wysokość podwyższonych stawek nie może jednak przekroczyć stawki liniowej dla danego środka trwałego.

Modyfikacja amortyzacji środków poddanych szybkiemu postępowi

Początek roku to także czas na dokonanie zmian w amortyzacji środków trwałych poddanych szybkiemu postępowi technicznemu, w odniesieniu do których stosowana jest metoda liniowa (art. 16i ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT i art. 22i ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT). Na podstawie przytoczonych przepisów wspomniane zmiany mogą polegać na zastosowaniu współczynnika podwyższającego stawkę amortyzacyjną (nie wyższego niż 2,0) dla takiego środka trwałego lub na rezygnacji z jego stosowania.

Inne przepadki, w których wolno zmienić stawkę amortyzacji

Dopuszczalność podwyższania stawek amortyzacyjnych przewidziano także w odniesieniu do niektórych środków trwałych, wykorzystywanych w warunkach wskazujących na ich szybszą eksploatację (np. używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej). Przypadki te określono odpowiednio w art. 16i ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o CIT oraz art. 22i ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o PIT.

Podstawa prawna:

• art. 15 ust. 1, art. 16a, art. 16h, art. 16i, art. 16k ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.),
• art. 22 ust. 1, art. 22a, art. 22h, art. 22i, art. 22k ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).