Faktura od podatnika zwolnionego z VAT na ponad 15.000 zł

Przeczytaj także: Biała lista podatników VAT a rachunki bankowe w umowach

Zanim przejdziemy do udzielenia odpowiedzi należy doprecyzować, że sprzedawca w opisanej sytuacji nie jest czynnym podatnikiem VAT – korzysta ze zwolnienia podmiotowego z uwagi na to, że jego roczne obroty nie przekraczają 200.000 zł. Jego odbiorcami natomiast w większości są zwykli Kowalscy, co w zestawieniu z rodzajem działalności skutkuje tym, że tzw. „przejście na VAT” w ogóle mu się nie opłaca.

Co zatem powinien zrobić, aby zarówno on jak i jego kontrahenci pozostali w zgodzie z prawem? Odpowiedź jest prosta: nic – o ile oczywiście ma zgłoszone firmowe rachunki bankowe w urzędzie skarbowym (czego dokonuje się poprzez system CEIDG).

Biała lista podatników VAT

Od września 2019 r. Szef KAS prowadzi w postaci elektronicznej wykaz podmiotów (art. 96b ust. 1 ustawy o VAT):

1. w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT;
2. zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Wykaz jest udostępniany bezpłatnie i każdemu w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych w sposób umożliwiający sprawdzenie, w tym automatycznie, czy podmiot znajduje się w wykazie na wybrany dzień, przypadający nie wcześniej niż w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym podmiot jest sprawdzany. Dane tego podmiotu są udostępniane według stanu na wybrany dzień (z pewnymi wyjątkami). Wykaz można znaleźć:

• Na stronie internetowej BIP Ministerstwa Finansów .
• Na stronie Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) (Wykaz podatników VAT).

Wykaz pozwala m.in. na sprawdzenie, czy dany podmiot faktycznie istnieje, jak brzmi jego nazwa, jaki ma adres, czy jest czynnym podatnikiem VAT, jakie posiada konta bankowe znane fiskusowi itd.

W rozpatrywanym przez nas przypadku istotne jednak jest to, jakie podmioty na wykazie się znajdują. Są to przede wszystkim podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT (czynni bądź zwolnieni). Drugą grupę stanowią natomiast podmioty, w stosunku do których fiskus nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru podatników VAT.

Należy przy tym podkreślić, że rejestracji VAT dokonuje się na wniosek zainteresowanego. Art. 96 ust. 1 wskazuje tutaj, że podatnicy są obowiązani złożyć zgłoszenie rejestracyjne przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej. Tyczy się to jednak jedynie podatników VAT czynnych, a więc rozliczających ten podatek.

Natomiast w przypadku podatników korzystających ze zwolnienia od podatku (np. ze zwolnienia podmiotowego) zgłoszenie rejestracyjne (w tym przypadku jako podatnika zwolnionego) jest dobrowolne.

Naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym rejestruje podatnika jako "podatnika VAT czynnego", a w przypadku podatników zwolnionych (rejestrujących się dobrowolnie) - jako "podatnika VAT zwolnionego".

W określonych przypadkach naczelnik urzędu skarbowego może przy tym nie dokonać rejestracji podmiotu jako podatnika VAT (niekiedy nawet go o tym nie zawiadamiając) bądź wykreślić z rejestru.

Kogo nie znajdziemy na białej liście podatników VAT?

Jak zostało to już podkreślone wyżej, na białej liście podatników VAT znajdują się podmioty zarejestrowane tudzież w stosunku do których nie dokonano rejestracji bądź je wykreślono. Są to jednak jedynie ci podatnicy, którzy złożyli wnioski rejestracyjne (czyli VAT-R) – obligatoryjnie bądź dobrowolnie.

W przypadku podatników korzystających ze zwolnienia rejestracja (jako podatnik zwolniony) jest zaś fakultatywna a nie obowiązkowa. W rezultacie, gdy podmiot taki nie dokona zgłoszenia rejestracyjnego, na białej liście podatników VAT się nie znajdzie – co pozostaje w zgodzie z prawem.

Oczywiście podmiot zwolniony z VAT może zarejestrować się dobrowolnie, w związku z czym jego dane pojawią się na białej liście podatników VAT, razem z posiadanym firmowym rachunkiem bankowym bądź w SKOK (o ile ten zostanie fiskusowi zgłoszony). Niemniej nie ma takiego obowiązku, zaś brak jego danych na wykazie nie oznacza, że występują tutaj jakiekolwiek nieprawidłowości.

Nabywca w takim przypadku, poza tym, że oczywiście powinien sprawdzić kontrahenta, nie odczuje żadnych negatywnych konsekwencji w sytuacji, gdy dokona zapłaty na jego rachunek bankowy.
Nie ma tutaj m.in. mowy o odpowiedzialności solidarnej za niezapłacony VAT – ten bowiem nie występuje.

A co z kosztami w podatku dochodowym?

Nabywca zapewne obawia się zastosowania wobec niego przytoczonego wyżej pkt 2 (należy przy tym pamiętać, że regulacja ta wchodzi w życie dopiero z początkiem przyszłego roku). Czy słusznie? Nie.

Regulacja art. 22p ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, w stanie prawnym obowiązującym od początku 2020 r., odnosić się bowiem będzie jedynie do transakcji zawieranych z czynnymi podatnikami VAT, a ten warunek w naszym przypadku nie jest spełniony (sprzedawca korzysta ze zwolnienia z podatku). Właściwym jest tutaj zastosowanie art. 22p ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, czyli wywiązania się z obowiązku dokonania zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego nabywcy (tak jak ma to miejsce także i obecnie).

Wracając zatem do początku – obawy kupującego w opisanym przykładzie są bezpodstawne. Zapłata za fakturę wystawioną przez podatnika zwolnionego z VAT, który nie widnieje na białej liście podatników VAT, za pośrednictwem rachunku płatniczego, pozwoli na rozliczenie tego zakupu w kosztach podatkowych (o ile oczywiście zakup wykazuje związek z prowadzoną działalnością). Nie wystąpi tutaj też odpowiedzialność solidarna za niezapłacony VAT.

Krzysztof Skrzypek, doradca podatkowy nr wpisu 12 444