Podzielona płatność gdy nabywca zwolniony z VAT

Przeczytaj także: Czy podatnik zwolniony z VAT musi mieć firmowy rachunek bankowy?

Pytanie jest o tyle istotne, że za brak rozliczania split payment ustawodawca przewidział surowe sankcje finansowe, w tym odpowiedzialność solidarną. Co dokładnie mówią nowe przepisy?

Otóż zgodnie z art. 108a ust. 1 ustawy o VAT podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności.
Nowo dodany ust. 1a doprecyzowuje jednak, że przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tj. w przypadku transakcji, których wartość brutto przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty), stosowanie mechanizmu podzielonej płatności nie jest dobrowolne, a obowiązkowe.

Niestety przytoczony wyżej art. 108a ust. 1a ustawy o VAT mówi, iż przepis ten są obowiązani stosować podatnicy bez wskazania, że chodzi tutaj wyłącznie o podatników VAT czynnych. Podmiot prowadzący działalność gospodarczą korzystający ze zwolnienia od podatku VAT to też podatnik. W rezultacie regulacja ta ma zastosowanie także do podatników zwolnionych od podatku VAT.


Jeżeli zatem podatnik korzystający ze zwolnienia z VAT (czy to przedmiotowego czy podmiotowego) otrzyma od swojego kontrahenta fakturę z VAT naliczonym, oznaczoną adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”, która będzie potwierdzać przykładowo czy to zakup stali, sprzętu elektronicznego, usług budowlanych bądź jakichkolwiek innych czynności wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, zaś jej wartość brutto przekroczy 15.000 zł, to podatnik taki będzie zobligowany do uregulowania należności przy pomocy split payment.

Należy przy tym pamiętać, że zapłaty takiej nie można dokonać z konta prywatnego – podzielona płatność przypisana jest tylko do rachunków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą (tylko do takich rachunków banki czy SKOKi otwierają rachunki VAT i tylko tutaj występuje wymagany komunikat przelewu). Obecnie zatem w zasadzie każdy przedsiębiorca będzie musiał posiadać firmowe konto bankowe chociażby na potrzeby zapłat w ramach podzielonej płatności (nawet jeżeli korzysta ze zwolnienia z VAT).

Nadto obowiązek posiadania konta firmowego w przypadku sprzedaży bądź zakupu towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT wynika obecnie wprost z art. 108e ustawy o VAT:
Podatnicy, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy, oraz podatnicy nabywający te towary lub usługi są obowiązani posiadać rachunek rozliczeniowy, o którym mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, lub imienny rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, prowadzone w walucie polskiej.

Sankcja VAT

Art. 108a ust. 7 ustawy o VAT wskazuje, że w przypadku stwierdzenia, że podatnik dokonał płatności z naruszeniem ust. 1a (czyli mimo takiego obowiązku nie dokonał zapłaty w ramach podzielonej płatności), naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.

Ust. 8 przytoczonej regulacji dodaje tutaj jednak, że powyższego nie stosuje się, jeżeli dostawca lub usługodawca rozliczył całą kwotę podatku wynikającą z faktury, która została zapłacona z naruszeniem ust. 1a.

Dla nabywcy (w tym także zwolnionego z podatku VAT) jest zatem przewidziana 30% sankcja VAT za brak zapłaty za fakturę w mechanizmie podzielonej płatności.

Wyłączenie z kosztów podatkowych

Z początkiem 2020 r. do ustaw o podatku dochodowym trafi regulacja, zgodnie z którą podatnicy prowadzący działalność gospodarczą nie zaliczą do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców pomimo zawarcia na fakturze wyrazów "mechanizm podzielonej płatności" zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o podatku od towarów i usług, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a tej ustawy.

Niestety i ta sankcja będzie mieć zastosowanie do wszystkich przedsiębiorców, czyli zarówno podatników VAT czynnych jak i zwolnionych.

Reasumując podatnicy zwolnieni z VAT również w stosunku do dokonywanych zakupów będą musieli stosować mechanizm podzielonej płatności. W przypadku jego pominięcia narażają się na sankcję w VAT w wysokości 30% podatku wykazanego na fakturze, należność za którą pomimo takiego obowiązku uregulowano z pominięciem podzielonej płatności jak też wyłączenie wartości takiej faktury z kosztów podatkowych.