Relacje pomiędzy VAT a PCC

Przeczytaj także: Zwolnienie (strony) z VAT a podatek od czynności cywilnoprawnych

Przede wszystkim należy pamiętać, że opodatkowaniu PCC podlegają czynności cywilnoprawne, wymienione w art. 1 upcc. Niektóre z nich mogą jednak wchodzić również w zakres opodatkowania VAT, np.:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki i jej zmiany (ale tylko w kontekście wniesienia aportu) czy też darowizny.

Mimo iż zakres opodatkowania PCC jest niekiedy taki sam jak w przypadku VAT, to jednak nie oznacza to wcale, że trzeba płacić oba te podatki. W celu wyeliminowania podwójnego opodatkowania określonych czynności upcc wprowadza szczególne regulacje. W myśl art. 2 pkt 4 upcc z opodatkowania tym podatkiem (choć z pewnymi wyjątkami) wyłączone zostały czynności cywilnoprawne, w przypadku gdy jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana VAT lub zwolniona od tego podatku. W konsekwencji jeśli z tytułu dokonanej czynności wchodzącej w zakres opodatkowania PCC firma podatnika lub druga strona jest zobowiązana do uiszczenia VAT (lub są zwolnieni od tego podatku) – czynność ta nie będzie podlegała PCC. W przypadku natomiast gdy wykonana czynność cywilnoprawna leży poza zakresem VAT – należy zapłacić PCC.

Co istotne – o wyłączeniu firmy z opodatkowania PCC nie przesądza fakt, że jest ona zarejestrowana jako podatnik VAT. Decydujące znaczenie ma natomiast okoliczność posiadania statusu podatnika VAT (przez jedną lub drugą ze stron czynności cywilnoprawnej) z tytułu dokonania tej właśnie czynności. Stanowisko takie prezentowane jest raczej jednolicie przez fiskusa.

Mimo to jednak, zgodnie z art. 2 pkt 4 lit. b upcc istnieje pewna grupa czynności cywilnoprawnych, które pomimo tego, iż są zwolnione z VAT, podlegają jednak PCC. Do czynności tych należą umowy:

• Sprzedaży i zamiany – których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym (lub udział w tych prawach).
• Spółki i jej zmiany.
• Sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Oznacza to, że każda czynność polegająca na sprzedaży lub zamianie nieruchomości lub określonych praw z nią związanych lub dotycząca umowy spółki, umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych, w przypadku gdy korzysta ona ze zwolnienia VAT – zawsze podlega opodatkowaniu PCC. W praktyce przepis ten będzie miał zastosowanie w przypadku dokonywanej sprzedaży nieruchomości, które na podstawie art. 43 uptu korzystają ze zwolnienia od VAT. Ponadto opodatkowaniu PCC podlegają także czynności związane ze zbyciem prawa wieczystego użytkowania gruntu, które na mocy § 8 pkt 4 i pkt 12 ruptu1 podlegają póki co zwolnieniu od VAT.

Reasumując, należy pamiętać, iż dla prawidłowego opodatkowania wykonanej czynności cywilnoprawnej podstawowe znaczenie ma ustalenie, czy dana czynność objęta jest przepisami uptu, czy też znajduje się poza zakresem VAT. Pomoże to w określeniu, czy w związku z dokonaniem tej czynności wchodzącej w zakres opodatkowania PCC ciąży na podatniku obowiązek podatkowy w tym podatku.


Poradnik „VAT w praktyce” to serwis informacyjny, w którym zawsze znajdziesz aktualne informacje, porady.