Ugoda sądowa i nie tylko a koszty podatkowe firmy

Przeczytaj także: Czy koszty związane z rozwiązaniem umowy za porozumieniem stron można zaliczyć do KUP w podatku CIT?

Przedsiębiorcy zawierający ugodę z kontrahentami w celu zapobieżenia większym stratom uważają, że ta intencja upoważnia ich, by odszkodowanie wypłacane w wyniku ugody ująć w kosztach uzyskania przychodów. Jednak sądy i organy podatkowe z reguły nie podzielają takiego stanowiska.

Niezrealizowanie umowy nie uzasadnia obciążenia kosztów podatkowych
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 12 stycznia 2011 r., sygn. akt I SA/GL 805/10 (orzeczenie nieprawomocne) przyznał rację organowi podatkowemu, że wydatek poniesiony w celu zmniejszenia obciążeń finansowych z tytułu niewykonania umowy nie stanowi kosztu uzyskania przychodów.

Spółka nie wywiązała się z umowy sprzedaży cementu. W związku z tym poniosła wydatek z tytułu zapłaty odszkodowania, którego wysokość wynikała z ugody zatwierdzonej wyrokiem sądu arbitrażowego.

We wniosku o interpretację indywidualną spółka zadała pytanie: czy kwota odszkodowania, którą musiała zapłacić na podstawie zawartej ugody, jest kosztem uzyskania przychodów? Jej zdaniem kwota, którą zapłaci kontrahentowi, jest kosztem uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 updop, gdyż jest wydatkiem związanym z zamierzonym przedsięwzięciem gospodarczym, tyle tylko, że niezrealizowanym. Zakres tego przepisu obejmuje nie tylko wydatki związane z rzeczywiście osiągniętymi przychodami, ale również wydatki poczynione na poczet zamierzonych przychodów. Ponadto kwota ta nie jest odszkodowaniem, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 22 updop. Zauważyła też, że kwota przedmiotowego odszkodowania jest mniejsza od kwoty żądanej przez kontrahenta. A zatem zapłata odszkodowania w kwocie wynikającej z ugody, pozwoli jej uniknąć większych kosztów.

Sąd nie przychylił się do stanowiska spółki. Zgodził się z organem podatkowym, że zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określa art. 15 ust. 1 updop, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop. Sąd przyznał, że bezsporna jest kwestia, że przedmiotowe odszkodowanie nie mieści się w art. 16 ust. 1 pkt 22 updop wyłączającym z kosztów uzyskania przychodów niektóre kary i odszkodowania. W związku z tym, aby uznać odszkodowanie za koszt podatkowy, Sąd dokonał analizy czy jest spełniona ogólna przesłanka wynikająca z powołanego art. 15 ust. 1 updop, tj. czy istnieje związek przyczynowo-skutkowy poniesionego wydatku z przychodem, czy może wydatek ten służył zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów.

Sąd nie miał wątpliwości, że w stanie faktycznym wydatek poniesiony z tytułu odszkodowania w związku z zerwaniem umowy nie został poniesiony w celu uzyskania przychodu. Wydatek ten nie przyczynił się, ani też nie mógł nawet hipotetycznie przyczynić się do jego powstania.

Zdaniem Sądu, argumentacja przedstawiona przez spółkę dotycząca zmniejszenia obciążenia finansowego nie przesądza o tym, że wydatek został poniesiony w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, a skoro tak, to zasadnie organ podatkowy przyjął, że poniesiony wydatek nie spełniał wszystkich kryteriów zawartych w art. 15 ust. 1 updop.

WSA w Gliwicach podobne stanowisko zajął również w wyroku z 24 lutego 2010 r., sygn. akt I SA/GL 929/09 (orzeczenie nieprawomocne).

Na zaliczenie do kosztów podatkowych wypłaconej kwoty wynikającej z zawartej ugody w związku z odstąpieniem od umowy nie wyraził zgody również Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 31 marca 2010 r., nr ITPB1/415-17/10/WM. Organ podatkowy stwierdził, że sama chęć zapobieżenia jeszcze większej stracie niż zapłacona kwota wynikająca z zawartej ugody, która mogłaby wystąpić w przypadku realizacji zawartej umowy, bądź zapłaty kary umownej, nie przesądza jeszcze, że jest to działanie w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Dla organu podatkowego dodatkowym argumentem przemawiającym za wyłączeniem z kosztów podatkowych przedmiotowego odszkodowania był fakt, że konieczność zapłaty kwoty związanej z zawartą ugodą była wynikiem nieświadomego zawarcia przez podatniczkę umowy, której z uwagi na termin realizacji nie była w stanie wykonać. Jego zdaniem, brak znajomości prawa, w tym prawa brytyjskiego w zakresie skuteczności prawnej złożonego oświadczenia woli, nie stanowi uzasadnienia dla zaliczenia powstałych w związku z tym wydatków do kosztów uzyskania przychodów.

Zwróć uwagę!
Zapłata mniejszego odszkodowania w kwocie wynikającej z ugody nie przesądza o tym, że wydatek spełnia kryteria kosztu uzyskania przychodów, tj. że został poniesiony w celu uzyskania przychodów albo w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.