NSA: to podatnik kwalifikuje przychody z najmu do odpowiedniego źródła

Przeczytaj także: Polski Ład czyli jak ustawodawca chce zarobić na rynku wynajmu mieszkań

Wcześniej organy podatkowe w większości przypadków, po spełnieniu minimalnych kryteriów, chciały zakwalifikować takie transakcje jako związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Na takie podejście nie zgadzały się jednak sądy administracyjne, co prowadziło do sporów pomiędzy fiskusem i podatnikami. Uchwała NSA rozwiązuje część wątpliwości i wskazuje, że to podatnik decyduje, jaki jest zamiar dokonywanych czynności związanych z najmem nieruchomości.

Tło sprawy

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 6) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłami przychodów są najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa i poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

Z kolei zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3) ustawy o PIT źródłem przychodów są także przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Oznacza to, że podatnik, będący osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, może co do zasady posiadane nieruchomości opodatkować na dwa różne sposoby, tj. jako przychody z najmu albo przychody z działalności gospodarczej.

Uchwała NSA

W uchwale z dnia 24 maja 2021 r., sygn. II FPS 1/21, Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że w przypadku przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy albo umów o podobnym charakterze, o ile nie dotyczą składników majątku związanych z wykonywaniem działalności gospodarczej, należy je kwalifikować do źródła przychodów określonego w art. 1 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT. Powyższa uchwała NSA oznacza, że to podatnik będzie sam decydował, czy wynajmowany składnik majątku zaliczany będzie do majątku firmowego, czy osobistego poprzez wprowadzenie tego składnika do ewidencji środków trwałych, co w praktyce miało decydujące znaczenie. Istotne znaczenie ma więc przeznaczenie posiadanych składników majątkowych podatnika i zamiar ich wykorzystywania w działalności gospodarczej.

W ustnym uzasadnieniu NSA zwrócił uwagę na różne źródła przychodów wymienione w ustawie o PIT i wskazał, że w pierwszej kolejności należy dokonywać klasyfikacji do źródła najbardziej odpowiadającego charakterowi przychodów. Innymi słowy, organy podatkowe nie mogą „z góry” przyjmować, że przychody osiągane z tytułu najmu, dzierżawy czy umów o podobnym charakterze są osiągane z działalności gospodarczej, jeżeli dodatkowo podatnik prowadził działalność gospodarczą. NSA zwrócił uwagę na – wydaje się – oczywistą kwestię, tj. fakt, że podatnik w toku prowadzonej działalności gospodarczej może wykorzystywać nieruchomości prywatne, niewprowadzone do środków trwałych i w takich sytuacjach najem tych składników nie musi być związany z działalnością gospodarczą.

Dla kogo istotna jest Uchwała?

Uchwała NSA ma szczególne znaczenie dla przepisów obowiązujących do końca 2020 r., gdzie najem składników majątkowych zaliczanych do majątku osobistego mógł korzystać z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych wg stawek wynoszących 8,5% przychodu do osiągnięcia progu wynoszącego 100 tys. zł przychodu w ciągu roku oraz 12,5% przychodu powyżej tej kwoty. W przypadku, gdy podatnik dokonywał najmu w ramach działalności gospodarczej, pozostałe najmy, także składników z majątku osobistego, były przez organy podatkowe klasyfikowane jako najem z działalności gospodarczej, co w konsekwencji prowadziło do braku możliwości zastosowania wyżej wymienionych stawek podatku.

Innymi słowy, jeżeli osoba fizyczna wynajmowała lokale użytkowe w ramach działalności gospodarczej oraz mieszkania należące do majątku osobistego niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej, to organy podatkowe nie pozwalały na zastosowanie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych do części dotyczącej składników majątku osobistego podatnika. Organy w takich przypadkach najczęściej wychodziły w pierwszej kolejności od definicji działalności gospodarczej, jej zorganizowanego, ciągłego i zarobkowego charakteru, aby następnie zaklasyfikować każdy wynajem jako działalność gospodarczą. Uchwala NSA ostatecznie kończy z taką praktyką. Od tej pory istotne będzie wpisanie nieruchomości do ewidencji środków trwałych. Oznacza to więc możliwość wznowienia zakończonych już postępowań w takich sprawach oraz możliwość szybszego zakończenia trwających postępowań.

Na zakończenie warto dodać, że zmiana przepisów od 1 stycznia 2021 r. w zakresie zryczałtowanego podatku od przychodów ewidencjonowanych doprowadziła do objęcia ryczałtem także przychodów z najmu w ramach działalności gospodarczej. Zmiana przepisów kończy więc finalnie kwestię różnego opodatkowania nieruchomości w zależności od sposobu jej wykorzystania przez osobę fizyczną.