PIT za 2023 rok krok po kroku - co powinieneś wiedzieć o rozliczeniach podatkowych?

Przeczytaj także: PIT-y 2024: ostatni moment na rozliczenie

Czym jest PIT?

To podatek dochodowy od osób fizycznych, należący do podatków bezpośrednich. Istnieje wiele rodzajów dochodów, takie jak wynagrodzenia za pracę, z kapitałów czy działalności gospodarczej. Dochód rozumiany jest jako nadwyżka sumy uzyskanych przychodów nad kosztami ich uzyskania w określonym roku podatkowym. To także nazwa deklaracji rozliczeniowych, jakie podatnicy składają do Ministerstwa Finansów.

Wśród najpopularniejszych formularzy PIT wymienia się PIT-36, skierowany do podatników prowadzących działalność gospodarczą oraz PIT-37, służący do rozliczenia rocznych zarobków - wypełnia się go na podstawie druku PIT-11, czyli informacji wskazującej wysokość pobranych na podatek zaliczek, a także wypłaconego wynagrodzenia – tłumaczy Aneta Miszczak, ekspert Intrum.

Otrzymałem PIT do rozliczenia. Co dalej?

Aby poprawnie przejść przez tę procedurę, należy wziąć pod uwagę kilka czynników:

1. Określić, z jakiego PIT-u powinniśmy skorzystać.
Choć do najpopularniejszych zeznań podatkowych zalicza się PIT-36 i PIT-37, ich rodzajów jest zdecydowanie więcej. Wynikają one z osiągania dochodu z innego źródła niż umowa o pracę czy umowa o zlecenie.

Wśród popularnych formularzy wymienić można:

• PIT-16 – przeznaczony dla podatników wybierających kartę podatkową, jako metodę rozliczenia,
• PIT-38 – służący do rozliczania przychodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych,
• PIT-39 – deklaracja składana przez podatników, którzy sprzedali nieruchomości,
• PIT-OP – oświadczenie składane przez emerytów lub rencistów związane z przekazaniem 1,5% podatku na rzecz dowolnej organizacji pożytku publicznego.

2. Zapoznać się z metodami, jakimi można się rozliczyć.
Istnieją różne sposoby, za pomocą których podatnik może złożyć swoją deklarację – od tradycyjnych, po rozwiązania cyfrowe:

• osobiście, składając zeznanie roczne w okienku podawczym, w formie papierowej w urzędzie skarbowym – w tym celu należy zgłosić się do właściwego, miejscowego urzędu skarbowego. Urząd właściwy określa się pod względem miejsca zamieszkania podatnika w dniu, w którym składana jest deklaracja. W przypadku rozliczeń małżonków urzędem właściwym będzie ten wskazany we wspólnej deklaracji podatkowej,
• rozliczenie deklaracji online – to najszybszy sposób rozliczenia. Można skorzystać z przeznaczonej do tego aplikacji, jak np. e-pity lub Twój e-PIT. Korzystając z tego rozwiązania, nie trzeba uzupełniać danych ręcznie – można je pobrać automatycznie z serwerów Ministerstwa Finansów.

W ten sam sposób można rozliczyć małżonka, dodając go do listy. Przed zatwierdzeniem złożenia deklaracji warto zweryfikować, czy wszystkie dane zostały zaciągnięte prawidłowo oraz, czy nie przysługują dodatkowe ulgi i odliczenia. Jeśli wszystko się zgadza, zatwierdzamy dokument i wysyłamy do rozliczenia – mówi Aneta Miszczak, ekspert Intrum.

Często usługi takie, jak Twój e-PIT wymagają zalogowania przy użyciu np. profilu zaufanego lub aplikacji mObywatel, przed przystąpieniem do próby złożenia PIT-u w ten sposób upewnijmy się, że spełniliśmy niezbędne wymogi techniczne. W przypadku osób pozbawionych wolności deklarację należy dostarczyć administracji zakładu, w którym przebywają, natomiast żołnierze mają możliwość złożenia formularza u dowódcy jednostki.

Bardzo ważne jest, aby składając deklarację, odebrać i zachować potwierdzenie jej złożenia. To dowód, że podatnik rozliczył się w ustawowym czasie – mówi Aneta Miszczak, ekspert Intrum.

Terminy składania PIT

Wyróżnia się kilka terminów, które należy brać pod uwagę przy rozliczeniu podatkowym:

• 15.02 – od tego dnia każdy podatnik będzie mógł rozliczyć swój PIT,
• 29.02 - płatnicy mają obowiązek przesłania podatnikowi informacji PIT-11 o wysokości uzyskanego w danym roku przychodu,
• 30.04 - ostatni termin na złożenie deklaracji.

Terminów trzymać się muszą nie tylko podatnicy, ale również urząd skarbowy. W zależności od tego, kiedy została złożona deklaracja i z jakiej metody skorzystano, zwrot nadpłaconego podatku powinien dotrzeć do podatnika w terminie do trzech miesięcy.

Ulgi przysługujące podatnikom

W polskim prawie istnieje wiele ulg podatkowych, mogących zmniejszyć jego wysokość lub zwiększyć jego zwrot. Takie ulgi uzależnione są od spełnienia określonych warunków i kryteriów, zawartych w polskim prawie podatkowym.

Wśród popularnych ulg stosowanych przez podatników wyróżnia się między innymi:

• zwolnienie z PIT dla młodych (ulga dla młodych), należne osobom do 26. roku życia, uzyskującym przychody z umów o pracę, zlecenie lub z tytułu odbywanej praktyki absolwenckiej, którzy nie przekroczyli przychodów w wysokości 85 528 zł w roku podatkowym,
• ulgę abolicyjną należną podatnikom uzyskującym przychody z zagranicy. Wykazuje się ją, stosując PIT-36, PIT/ZG lub PIT/O i przysługuje do wartości 1360 zł. Mogą z niej skorzystać także osoby rozliczające się na zasadach: ryczałtu ewidencjonowanego (PIT-28) lub podatku liniowego (PIT-36L),
• ulga związana z wydatkami na cele rehabilitacyjne, przysługująca osobom posiadającym orzeczenia o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znacznego/umiarkowanego/lekkiego) lub orzeczenie: o całkowitej niezdolności do pracy lub do samodzielnej egzystencji, a także osobom, które otrzymały decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy,
• ulgę w związku z użytkowaniem Internetu nawet do 760 zł. Podstawą do jej otrzymania jest przedstawienie opłaconej faktury imiennej zawierającej wydatki w związku z użytkowaniem sieci (stacjonarnie lub przenośnie). Warto jednak mieć na uwadze, że nie mogą to być usługi, w ramach których zawiera się również Internet, jak np. abonament za sprzęt z dostępem do sieci.
• ulgę podatkową od darowizn przekazanych na działalność pożytku publicznego, przy czym łączna kwota odliczeń nie może przekroczyć 6% dochodu podatnika za rozliczany rok.

Kary za niedotrzymanie terminów

Nieterminowe złożenie deklaracji lub całkowity brak rozliczenia z urzędem skarbowym może skutkować poważnymi konsekwencjami. Zgodnie z kodeksem karnym skarbowym, może być to postrzegane jako wykroczenie lub przestępstwo skarbowe – tłumaczy Aneta Miszczak, ekspert Intrum.

Wykroczeniem skarbowym jest niezłożenie PIT-u w terminie, o ile kwota niezapłaconego podatku nie przekroczy pięciokrotnej wartości minimalnego wynagrodzenia w danym roku. Osoba, która się go dopuści, może ponieść karę finansową w wysokości od 1/10 do nawet 20-krotności wysokości minimalnego wynagrodzenia (wraz z należnymi odsetkami). Traci też prawo do przysługujących ulg i zwolnień.

Przestępstwo skarbowe może być karane grzywną (do 720 stawek dziennych), ograniczeniem lub pozbawieniem wolności nawet do 5 lat.

W przypadku całkowitego pominięcia rozliczenia rocznego, niezłożenia deklaracji w terminie lub nieprawidłowego prowadzenia ksiąg rachunkowych istnieje możliwość dobrowolnego przyznania się do naruszenia przepisów podatkowych, czyli złożenia tak zwanego czynnego żalu. Można to zrobić, składając pismo w organie, w którym podatnik się rozlicza (urząd skarbowy/celno-skarbowy). Aby móc skorzystać z tej opcji, trzeba to zrobić, zanim zostanie się wezwanym w związku z popełnieniem czynu zabronionego.