Odliczenie VAT od paliwa - konieczne zmiany

Przeczytaj także: Pełne odliczenie VAT: samochód osobowy może stać pod domem

W takim wypadku często słyszymy, iż prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z ryzykiem gospodarczym. Jego ocena (jak np. możliwość wzrostu cen surowców) oraz minimalizacja jest jednym z elementów prowadzenia działalności gospodarczej. Łatwo powiedzieć, ciężej zrobić. Samo Ministerstwo Finansów oszacowało, na potrzeby oceny wpływów budżetowych, wzrost cen paliw na ok. 20 % w skali roku, a przekroczył on już 30%. Skoro ocena tego ryzyka nie udała się ministerstwu, trudno wymagać jej od podmiotów gospodarczych, często niemających nawet przygotowania czy narzędzi do takich szacunków.

W takich sytuacjach, moim zdaniem, konieczna jest interwencja państwa. Nie chodzi mi tu o regulowanie cen, marż czy innych tego elementów, co o wykorzystanie możliwości minimalizacji wpływu takich zdarzeń na podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Ostatnio dyskutowano możliwość obniżenia wysokości akcyzy na paliwo, jednak w związku z brakiem realnego wpływu na podmioty sprzedające paliwa i ryzyko, iż skończy się to wzrostem ich marż, a nie spadkiem cen pomysł ten upadł. Moim zdaniem można zgodzić się z argumentem, iż brak pewności, co do wpływu podejmowanych działań na wysokość cen, czyni wątpliwym takie działania. Z drugiej strony, nie możemy zapominać, iż zwiększone przychody z tytułu akcyzy i VAT od sprzedaży paliw dają szansę na zmniejszenie deficytu budżetowego, co jest kuszącą perspektywą dla każdego ministra finansów.

Jednakże osiągnięcie doraźnych pozytywnych dla państwa (zmniejszenie deficytu budżetowego w danym roku) efektów, nie może odbywać się kosztem trwałych negatywnych efektów dla gospodarki (osłabienie rozwoju przedsiębiorczości). Wynikiem tego będą, bowiem z jednej strony zmniejszone wpływy z tytułu podatku dochodowego w obecnym roku, ale również w latach następnych. Osłabiona gospodarka, trwałe poczucie braku pewności i stabilizacji będzie przez kolejne lata wpływać na rozwój przedsiębiorczości. Osłabienie przedsiębiorczości wiązać się będzie również ze wzrostem bezrobocia i wydatków na pomoc społeczną, co również obciąża budżet. Może też wywołać nową falę emigracji, mimo spadających zysków z pracy za granicą (związaną z umocnieniem złotego) niższe ceny m.in. paliw (np. w Irlandii) mogą sytuację tą radykalnie zmienić. Emigracja zaś nie wpływa na rozwój Polski czy jej umocnienie, ale wywołuje wręcz przeciwny efekt.

Moim zdaniem państwo w takich sytuacjach powinno wykorzystywać dostępne narzędzia mające na celu łagodzenie skutków zaburzeń gospodarczych. Jednym z nich, w zakresie paliw, jest wprowadzenie możliwości odliczania VAT od paliwa od samochodów „osobowych”. Obecne przepisy są niezgodne z przepisami wspólnotowymi, co potwierdza m.in. wezwanie Polski przez Komisję Europejską do zmiany krajowych przepisów. Niezgodność ta jest wynikiem działania ministerstwa finansów, które nie dość, że wbrew przepisom dyrektyw zmieniło obowiązujące zasady na dzień akcesji, to jeszcze w późniejszym okresie zmieniło te przepisy, również w sposób niezgodny z dyrektywami. Skutkiem tego jest to, iż wyłącznie odważni i niebojący się sporów z fiskusem podatnicy korzystają z możliwości odliczania VAT od paliwa. Ministerstwo zaś zbiera premię w postaci zwiększonych przychodów za to, że większość podatników unika sporów z urzędami skarbowymi. Również w wydawanych przez MF interpretacjach prezentuje się stanowisko sprzeczne i z orzecznictwem sądów administracyjnych i stanowiskiem Komisji Europejskiej. Obecnie podatnicy mogą odliczać VAT od nabycia samochodów i paliwa do samochodów, które dają prawo do pełnego odliczenia VAT. W wyniku naruszenia zasad wynikających z dyrektyw są to zarówno samochody, które dawały takie prawo przed 1 maja 2004 r. (tzw. samochody „z kratką”), które dawały takie prawo od 1 maja 2004 r. do 22 sierpnia 2005 r. (tzw. „wzór Lisaka”) oraz samochody, które dają takie prawo zgodnie z obecnie obowiązująca regulacją. Ministerstwo i organy ograniczają prawo do odliczenia wyłącznie do tej ostatniej grupy.