Śmierć podatnika a wspólne rozliczenie roczne

Przeczytaj także: Śmierć, separacja, rozwód a rozliczenie roczne

Małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. Tak stanowi art. 6 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof). Jeżeli jednak przez cały rok podatkowy istnieje między nimi wspólność majątkowa oraz pozostają oni w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, mogą być na wniosek wyrażony we wspólnym zeznaniu rocznym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot ulg i odliczeń pomniejszających dochód podlegający opodatkowaniu. W tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany (art. 6 ust. 2 updof).

Z rozliczenia podatku dochodowego w powyższy sposób nie można jednak skorzystać w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków mają zastosowanie przepisy art. 30c (podatek liniowy), ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (z wyjątkiem prywatnego najmu) lub ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (art. 6 ust. 8 i 9 updof). Kolejnym istotnym warunkiem jest to, iż aby skorzystać ze wspólnego rozliczenia, zeznanie trzeba złożyć w terminie (czyli do końca kwietnia następnego roku podatkowego – art. 6 ust. 10 updof). Co za tym idzie, wspólnie nie mogą rozliczyć się małżonkowie np. wtedy, gdy mąż prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym bądź ryczałtem. Ze wspólnego rozliczenia mogą natomiast skorzystać ci małżonkowie, którzy oprócz dochodów opodatkowanych wg skali podatkowej osiągają dodatkowo przychodu z najmu prywatnego opodatkowanego ryczałtem.

Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który:

1. zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego (dodajmy w tym miejscu, iż nie jest tutaj istotne to, czy małżonek zmarł na początku czy końcu roku; co za tym idzie, rozliczyć w ten sposób będzie mógł się zarówno podatnik, którego małżonek zmarł w styczniu, jak i podatnik, którego małżonek zmarł w grudniu bądź innym dowolnym miesiącu danego roku)
2. pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.

Przykład
Państwo Kowalscy są małżeństwem od 20 lat i przez cały czas istnieje pomiędzy nimi wspólność majątkowa. W marcu 2010 r. przed złożeniem zeznania podatkowego zmarł Pan Kowalski. Mimo to Pani Kowalska ma prawo rozliczyć się na zasad preferencyjnych wspólnie ze zmarłym mężem za lata 2009 i 2010.