COVID-19: zwolnienie z ZUS a zaliczka na PIT i koszty podatkowe

Przeczytaj także: Zwolnienie z ZUS: Na tarczy antykryzysowej zyska fiskus

Przedsiębiorcy niezatrudniający pracowników oraz ci, u których liczba zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych w ZUS nie przekracza 9 osób, mają obecnie prawo ubiegać się o zwolnienie z zapłaty składek za miesiące marzec, kwiecień i maj 2020 r.

Ostatnia nowelizacja (z 16 kwietnia 2020 r., która weszła w życie 18 kwietnia) poszerzyła grono podmiotów uprawnionych do zwolnienia. Obecnie przysługuje ono także płatnikom, którzy zgłaszają do ubezpieczeń od 10 do 49 ubezpieczonych. W ich przypadku jednakże zwolnienie z ZUS obejmuje jedynie 50% należnej daniny.
Szerzej na ten temat pisaliśmy w artykule Tarcza antykryzysowa 2.0: ulgi w zapłacie ZUS i świadczenie postojowe.

Powyższe nie oznacza jednak, że w kieszeni przedsiębiorców pozostanie równowartość zwolnionych z zapłaty składek. Te bowiem wpływają na prawidłowe wyliczenie podatku dochodowego.

Składki przedsiębiorcy i osób współpracujących

W przypadku zwolnienia od podatku składek płaconych za samego przedsiębiorcę czy osób z nim współpracujących należy pamiętać, że zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, te podlegają odliczeniu (od podstawy obliczenia podatku bądź samego podatku) tudzież zaliczeniu do kosztów podatkowych jedynie po ich fizycznym opłaceniu. Jeżeli zatem przedsiębiorca z takiej zapłaty zostanie zwolniony, wartości tych składek nie uwzględni w rachunku podatkowym. Przeciętnie u przedsiębiorcy opłacającego składki za siebie (tzw. duże ZUS-y) podatek z uwagi na nieopłacone składki wzrośnie o ok. 500 zł (w przypadku podatku liniowego).

Składki pracownicze a koszty uzyskania przychodu

Składki od wynagrodzeń pracowniczych dzielą się na dwie grupy: te finansowane z wynagrodzenia samego pracownika oraz finansowane przez płatnika składek.

Te ostatnie stają się kosztem pod warunkiem ich fizycznego przekazania do ZUS (przy czym pod pewnymi warunkami są kosztem podatkowym miesiąca, którego dotyczą wynagrodzenia). W rezultacie, jeżeli składek takich płatnik do ZUS nie przekaże z uwagi na przysługujące mu zwolnienie, ich wartości nie zaliczy też do kosztów uzyskania przychodu.

Składki potrącane z pensji pracownika mieszczą się natomiast w jego wynagrodzeniu brutto – którego wartość co do zasady w całości trafia do kosztów podatkowych (jedną pozycją, bez wyodrębniania wartości do wypłaty oraz należnych danin).

Przypomnijmy – płatnik składek co do zasady jest obowiązany pobrać z wynagrodzenia należnego pracownikowi składki w części przez niego finansowanej (jako ubezpieczonego). Fiskus ostatnio zdaje się przy tym stać na stanowisku, że jeżeli tak pobrane z pensji pracownika składki nie zostaną przekazane do ZUS, a płatnik wystąpi o zwolnienie z ich zapłaty (z uwagi na COVID-19), to ich wartości nie może zaliczyć do kosztów podatkowych. Płatnik bowiem w takim przypadku nie poniósł fizycznych wydatków na takie składki a więc nie może ich rozpatrywać w kategorii kosztów uzyskania przychodów.

Zaliczka na podatek od wynagrodzeń pracowniczych

Z pensji brutto pracownika potrącane są składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne ubezpieczonego oraz zaliczka na podatek dochodowy. Przy ustalaniu wartości tej ostatniej bierze się natomiast pod uwagę potrącone składki ZUS. I tak składki na ubezpieczenie społeczne pomniejszają podstawę opodatkowania takiej zaliczki, zaś składka na ubezpieczenie zdrowotne – obliczony podatek.

Niestety przepisy tarczy antykryzysowej, przy wprowadzeniu zwolnienia z ZUS nie wskazały, jak w takim przypadku liczyć zaliczkę na podatek. Wydaje się jednak, że jeżeli pracodawca obliczył i pobrał z wynagrodzenia pracownika te składki (w części finansowanej przez ubezpieczonego), to ich wartość powinien uwzględniać przy liczeniu zaliczki na podatek. Można bowiem domniemywać, że w takim przypadku ubezpieczony zapłacił z tego wynagrodzenia te składki (a jedynie płatnik ich do ZUS nie przekazał).

Niestety kwestią otwartą pozostaje to, czy płatnik wnioskujący o zwolnienie z opłacenia niezapłaconych składek może te w ogóle pobierać ze środków pracownika? Również to zagadnienie zostało przez ustawodawcę pominięte. Rodzi się wręcz pytanie, czy pobranie takich składek i ich nieprzekazanie do ZUS nie będzie podlegało dodatkowym sankcjom. Miejmy nadzieję, że w najbliższym czasie właściwe resorty wydadzą stosowne wyjaśnienia rozwiewające postawione wyżej problemy.