Faktury korygujące: nowe zasady rozliczania VAT od 2021 roku

Przeczytaj także: SLIM VAT 2: Ujmowanie faktur korygujących in minus przy imporcie usług i WNT

W przypadku faktur zmniejszających podatnicy w większości przypadków musieli gromadzić dowody ich doręczenia do kontrahenta i na tej podstawie decydować o ujęciu faktury we właściwym okresie rozliczeniowym. W przypadku faktur zwiększających przepisy w ogóle nie regulowały tej kwestii i jedynie utrwalona praktyka organów podatkowych wskazywała, że ujęcie faktury korygującej in plus zależne było od przyczyny korekty – jeżeli faktura korygująca została wystawiona z tzw. przyczyn pierwotnych, czyli z powodów istniejących już w momencie wystawienia faktury pierwotnej, fakturę korygującą należało ująć wstecz, tj. w dacie ujęcia faktury pierwotnej. Jeżeli przyczyna wystawienia faktury korygującej miała charakter następczy (np. zmiana ceny), fakturę należało ująć na bieżąco.

Takie nie do końca jasne zasady budziły sporo wątpliwości wśród podatników i powodowały, że kwestia ujęcia faktur korygujących była częstym przedmiotem wniosków o wydanie interpretacji indywidualnych. Aby położyć kres istniejącym wątpliwościom ustawodawca zdecydował się na uproszczenie zasad ujęcia faktur zmniejszających oraz na uregulowanie ustawowe ujęcia faktur zwiększających, w ramach pakietu SLIM VAT, czyli Simple Local And Modern VAT – z ang. prosty, lokalny i nowoczesny VAT. Czy to się udało? Przyjrzyjmy się nowym przepisom.

Faktury in minus

Od 1 stycznia 2021 r. nowe brzmienie uzyskał przepis art. 29a ust. 13 ustawy o VAT, zgodnie z którym w przypadkach obniżenia podstawy opodatkowania, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się za okres rozliczeniowy, w którym podatnik wystawił fakturę korygującą, pod warunkiem, że z posiadanej przez tego podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją.


Przepisy nie precyzują jaką formę ma mieć ta dokumentacja, więc wystarczająca powinna być nawet dokumentacja w formie wymiany wiadomości e-mail. W projekcie objaśnień do znowelizowanych przepisów ustawodawca wskazuje, że mogą być to nawet ustalenia telefoniczne, choć kłóci się to z literalnym brzemieniem przepisu, który wprost wskazuje, że podatnik winien być w posiadaniu odpowiedniej dokumentacji.

Czy zatem zasady ujmowania faktur korygujących in minus rzeczywiście zostały uproszczone? Jest to bardzo wątpliwe, gdyż dotychczasowe obowiązki zostały zastąpione innymi. Trudno zatem uznać, że jest to realne ułatwienie dla podatników – zmianie uległ jedynie rodzaj dokumentacji, którą zgromadzić muszą podatnicy, aby móc obniżyć podstawę opodatkowania.

Jeszcze gorzej wygląda sytuacja w przypadku nabywców otrzymujących faktury korygujące in minus. Dotychczas mieli oni obowiązek ujęcia takiej faktury korygującej w okresie rozliczeniowym jej otrzymania, przepis zatem nie pozostawiał wątpliwości interpretacyjnych.

Przepis odrywa zatem obowiązek dokonania korekty od momentu uzyskania faktury korygującej i zobowiązuje nabywcę do śledzenia momentu, w którym warunki korekty zostały ustalone i spełnione. Dodajmy, że zbyt późne obniżenie podatku VAT naliczonego najpewniej doprowadzi do powstania zaległości podatkowej.

Jak zatem dla celów JPK ująć fakturę, której jeszcze się nie otrzymało? Niestety ustawodawca nie daje odpowiedzi na to pytanie, a jednocześnie zobowiązuje nabywcę do zmniejszenia podatku naliczonego już w momencie uzgodnienia i spełnienia warunków do dokonania obniżenia podatku naliczonego. W takiej sytuacji jedynym rozwiązaniem wydaje się ujęcie tej korekty w formie dokumentu wewnętrznego, a następnie dokonanie korekty JPK po uzyskaniu faktury korygującej. Sytuacja nabywców faktur korygujących in minus uległa zatem pogorszeniu.

Faktury in plus

W odniesieniu do faktur korygujących zwiększających ustawodawca wprowadził dwa nowe przepisy tj. art. 29a ust. 17 i 18 ustawy o VAT, zgodnie z którymi w przypadku, gdy podstawa opodatkowania uległa zwiększeniu, korekty tej podstawy dokonuje się w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania.
W przypadku eksportu towarów i wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów zwiększenie podstawy opodatkowania następuje nie wcześniej niż w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wykazane zostały te transakcje.

Przepisy te są jedynie usankcjonowaniem zasad stosowanych dotychczas na podstawie wykształconej praktyki organów podatkowych, więc należy ocenić pozytywnie, że obecnie znalazły one swoje odzwierciedlenie w ustawie.

Ustawodawca nie zdecydował się jednak na usankcjonowanie tej kwestii po stronie nabywcy, a możliwe są tutaj dwa podejścia – ujmowanie podatku naliczonego na zasadach analogicznych jak sprzedawca, bądź najwcześniej w okresie rozliczeniowym otrzymania faktury korygującej. W świetle przepisu art. 86 ust. 10b ustawy o VAT, który uzależnia prawo do odliczenia podatku od momentu uzyskania faktury, właściwe wydaje się to drugie podejście.

Czy zatem nowe regulacje w zakresie faktur korygujących zasługują na miano SLIM? Na pewno nie uprościły one życia podatników, a kwestia faktur korygujących nadal będzie częstym przedmiotem wątpliwości i sporów z organami podatkowymi.