Wynajem samochodu pracownikowi z podwójnym opodatkowaniem VAT

Przeczytaj także: Podatek VAT: Samochód osobowy "obiektywnie" jest używany prywatnie

W rozpatrywanej sprawie spółka z o.o. wykorzystywała na potrzeby firmowe samochody osobowe użytkowane na podstawie zawartych umów leasingu. Od aut tych zamierzano odliczać pełny podatek VAT. Dlatego też zostały sporządzone reguły korzystania z samochodów zabraniające użytku prywatnego, dla każdego pojazdu zaprowadzono wymaganą przepisami ewidencję przebiegu pojazdu jak też zgłoszono je w urzędzie skarbowy na formularzu VAT-26.

Samochody po pracy miały być odpłatnie udostępniane pracownikom (m.in. przedstawicielom handlowym). Z każdym z nich spółka zawrze stosowną umowę w tym zakresie. We wniosku o interpretację spółka przedstawiła system ustalania opłat za prywatne korzystanie z samochodów przez pracowników.

Fiskus: samochody mogą być używane prywatnie i VAT można odliczyć tylko w części

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi uznał jednak, że odpłatne udostępnianie pracownikom samochodów nic tutaj nie zmienia i w dalszym ciągu od wydatków związanych z ich eksploatacją (w tym rat leasingowych), spółka może odliczyć tylko połowę VAT.

Zdaniem organu wykorzystywanie samochodów przez pracowników w celu realizacji ich obowiązków i wynajem tych samych samochodów pracownikom do wykorzystania w celach prywatnych nie pozwala na stworzenie jasnych i przejrzystych zasad, z których wynikałby brak możliwości użycia samochodów do celów prywatnych w czasie wykorzystywania ich do wykonywania obowiązków służbowych, np. dojazd do pracy z miejsca zamieszkania oraz powrót. Tym bardziej, że przyjęty przez wnioskodawcę model nieprzewidujący sytuacji, gdy samochody nie będą albo wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej Spółki, albo odpłatnie udostępnione pracownikom, wskazuje, że samochód będzie przez cały czas w dyspozycji pracownika.

W efekcie, ponieważ samochody będą wykorzystywane także do celów prywatnych pracowników (po ich wynajęciu od pracodawcy), spółka nie ma obiektywnych możliwości wyeliminowania ich użycia w takim celu również w czasie, kiedy powinny być wykorzystywane wyłącznie firmowo. Co za tym idzie, pełne prawo do odliczenia VAT jej nie przysługuje.

WSA: VAT można odliczyć w pełni

Na interpretację złożono skargę, którą WSA uwzględnił (sygn. akt I SA/Łd 435/15). Sąd uznał, że przyjmując interpretację fiskusa przepisy o pełnym odliczeniu VAT od samochodów nie-ciężarowych byłyby w zasadzie martwe. Dopóki bowiem mamy do czynienia z tzw. „czynnikiem ludzkim” - istnieje potencjalne zagrożenie, że dany pojazd może zostać wykorzystany do celów innych niż związane z działalnością gospodarczą spółki. Okoliczności tej nie da się całkowicie wyeliminować, chodzi zatem jedynie o stworzenie takich mechanizmów i wprowadzenie takich zasad używania pojazdów, które dadzą maksymalną gwarancję wykorzystania ich wyłącznie w działalności gospodarczej podatnika.

WSA wskazał też, że skoro zdaniem fiskusa zaprezentowane przez skarżącą rozwiązania nie są wystarczające (co uczynił on bardzo ogólnikowo), powinien on wskazać inne niż opisane przez spółkę środki zabezpieczające i procedury, który pozwoliłyby wyeliminować użytek prywatny.

NSA za organem podatkowym

Fiskus nie dał jednak za wygraną i złożył kasację na wyrok WSA, zaś Naczelny Sąd Administracyjny przyznał mu rację.

NSA uznał, że odpłatne udostępnienie samochodów pracownikom pozwala na odliczenie tylko połowy VAT od ich zakupu czy eksploatacji.

Podejście składu orzekającego wydaje się być mocno kontrowersyjne. Tutaj bowiem NSA uznał, że w zaprezentowanych okolicznościach (czyli gdy za jazdę samochodami poza czynnościami służbowymi pracownicy będą płacić) nie można wykluczyć użytku prywatnego samochodu (który przesądza o odliczeniu VAT jedynie w wysokości 50%). W wyroku z dnia 21.02.2017 r., sygn. akt I FSK 1200/15, NSA przyznał natomiast, że pełnego prawa do odliczenia VAT nie pozbawia parkowanie samochodów pod domami pracowników.

Podobnie NSA uznał w wyroku z dnia 22.03.2017 r., sygn. akt I FSK 1180/15, oddalając skargę kasacyjną fiskusa na wyrok WSA w Krakowie (sygn. akt I SA/Kr 1834/14).

NSA w ostatnio wydanym w wyroku z dnia 11.04.2017 r. sygn. akt I FSK 1721/15 uznał nie tylko, że spółka nie ma w przedstawionym stanie faktycznym prawa do pełnego odliczenia VAT, ale także że musi naliczyć ten podatek od odpłatnego udostępnienia samochodów swoim pracownikom.

Sąd zatem z jednej strony zdaje się tutaj akceptować to, że odpłatne udostępnienie samochodów pracownikom jest dla spółki działalnością gospodarczą, z drugiej jednak nie zgadza się na odliczenie podatku naliczonego (twierdząc że samochody nie służą tylko działalności opodatkowanej). Można w związku z tym podnosić, że dochodzi tutaj do podwójnego opodatkowania - jako naliczenie VAT należnego za odpłatne korzystanie z samochodów firmowych i zakaz odliczenia podatku naliczonego od ich zakupu, leasingu czy wydatków eksploatacyjnych.

Na dzień dzisiejszy nie mamy jeszcze pisemnego uzasadnienia do tego wyroku (będzie ono niecierpliwie wyczekiwane przez spore grono firm). Warto jednak dodać, że przewodniczącym składu orzekającego był sędzia Janusz Zubrzycki - autor Leksykonu VAT, bardzo cenionej przez księgowych i doradców podatkowych pozycji książkowej.