Fakturowanie bez papieru i PDF. Jak KSeF zmieni życie 2,8 mln firm

Przeczytaj także: Prezydent przypieczętował wprowadzenie KSeF - zmiany będą poważne

Według danych GUS, na koniec pierwszego kwartału 2025 r. w Polsce było 2,8 mln aktywnych przedsiębiorstw, z czego 2,7 mln to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Obowiązek korzystania z KSeF obejmie wszystkie firmy w Polsce, choć dla mikrofirm przewidziano bardziej elastyczny okres przejściowy.

To wielki krok dla małych firm

KSeF zostanie wdrożony w dwóch etapach. Od 1 lutego 2026 roku dotyczyć będzie firm, których obrót w 2025 roku przekroczy 200 milionów złotych. Dla pozostałych przedsiębiorstw system stanie się obligatoryjny od 1 kwietnia 2026 roku, z ewentualnym przedłużeniem okresu przejściowego do początku 2027 roku dla mikrofirm osiągających obroty poniżej 10 tysięcy złotych miesięcznie. To oznacza, że zdecydowana większość firm z sektora MŚP będzie musiała przygotować się na nowy sposób wystawiania i otrzymywania faktur – wyłącznie przez KSeF, ponieważ wystawianie faktur poza tym systemem nie będzie możliwe.

System KSeF wprowadza faktury ustrukturyzowane, oparte na formacie XML, zintegrowane z centralną bazą danych Ministerstwa Finansów. Każda faktura otrzyma unikalny numer identyfikacyjny (XF ID), który będzie obowiązkowy także w tytułach przelewów bankowych. Dokumenty wysyłane e-mailem w formacie PDF, powszechne dziś w obiegu gospodarczym, nie będą uznawane za faktury w rozumieniu przepisów podatkowych – wyjaśnia Emanuel Nowak, ekspert firmy faktoringowej NFG.

Podkreśla przy tym, że skutki wdrożenia KSeF będą szczególnie odczuwalne dla małych firm:

Największą barierą dla sektora MŚP może być konieczność odejścia od prostych narzędzi, takich jak Word czy Excel. Dla wielu firm, które dotąd wystawiały faktury ręcznie i wysyłały je e-mailem, integracja z KSeF to nie tylko zmiana technologiczna, ale i organizacyjna. Potrzebne będzie wdrożenie systemów księgowych zdolnych do komunikacji z KSeF, co wiąże się z dodatkowymi kosztami i czasem na przeszkolenie personelu – podkreśla ekspert NFG.

Obowiązki (nie) tylko dla B2B

Obowiązek wystawiania faktur w KSeF obejmuje wyłącznie dokumenty zawierające numer NIP nabywcy. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy wystawiający faktury na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej – tzw. faktury imienne – nie muszą ich rejestrować w systemie. Podobnie jest w przypadku sprzedaży rejestrowanej przy użyciu paragonów fiskalnych bez NIP – dokumenty te nie podlegają obowiązkowi raportowania w KSeF.

Jednak sytuacja zmienia się w momencie, gdy klient – nawet jako osoba fizyczna – poda swój NIP w celu wystawienia faktury. Wówczas przedsiębiorca ma obowiązek wystawić fakturę ustrukturyzowaną i przesłać ją przez system KSeF. Dotyczy to również paragonów z NIP-em, do których następnie wystawiana jest faktura.

To rozróżnienie jest szczególnie istotne dla firm działających w modelach mieszanych, łączących sprzedaż B2C i B2B, jak na przykład gabinety lekarskie, zakłady fryzjerskie, usługi szkoleniowe czy branża beauty. W ich przypadku konieczne będzie wdrożenie procesów pozwalających na szybką identyfikację transakcji wymagających raportowania w KSeF oraz rozdzielenie dokumentów, które systemowi nie podlegają – zwraca uwagę Emanuel Nowak.

Szansa na poprawę płynności finansowej

Choć wiele mówi się o wymogach i trudnościach z tym związanych, eksperci zwracają uwagę na korzyści wynikające z centralizacji systemu fakturowania, które mogą być długofalowe.

KSeF umożliwia przechowywanie faktur przez okres 10 lat, eliminując konieczność ich papierowej archiwizacji. Firmy zyskają dostęp do dokumentów w czasie rzeczywistym, co może skrócić czas potrzebny na weryfikację, rozliczenia VAT i księgowanie – uważa Emanuel Nowak.

Inni idą jeszcze dalej, podkreślając, że KSeF to nie tylko narzędzie fiskalne, ale też szansa na poprawę płynności finansowej w firmie.

Przedsiębiorstwa, które odpowiednio wcześnie zintegrują swoje systemy informatyczne oraz przeprowadzą kompleksowe szkolenia personelu, mogą uzyskać wymierną przewagę konkurencyjną. Usprawniony dostęp do danych sprzyja skutecznemu monitorowaniu płynności finansowej i umożliwia szybsze reagowanie na potencjalne opóźnienia płatności. W rezultacie wdrożenie KSeF ma szansę znacząco poprawić dyscyplinę płatniczą w sektorze MŚP, szczególnie w kontekście pogarszającej się terminowości rozliczeń pomiędzy firmami. KSeF, dzięki natychmiastowej wymianie danych, pozwoli szybciej identyfikować transakcje obarczone ryzykiem oraz skutecznie przeciwdziałać powstawaniu spirali zadłużenia – podkreśla Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej.

Z badania firmy windykacyjnej Kaczmarski Inkasso „Scenariusze MŚP na niepłacenie przez kontrahentów” z 2024 r. wynika, że aż połowa przedsiębiorców z tego sektora boryka się z nieterminowymi płatnościami. 13 proc. firm doświadcza tego często, a 37 proc. czasami. Co 3. firma wskazuje, że brak pieniędzy od klientów mocno wpływa na jej codzienne funkcjonowanie. Szczególnie trudna sytuacja jest w branży transportowej, gdzie aż 69 proc. firm nie otrzymuje należności na czas. W małych firmach przeterminowane płatności stanowią 44 proc. wartości wszystkich wystawianych faktur, a w średnich ponad 20 proc.

Według danych KRD, długi przedsiębiorstw w Polsce wynoszą ponad 11,2 mld zł i ma je prawie 269 tys. firm. 60 proc. z nich to jednoosobowe działalności gospodarcze. TOP3 najbardziej zadłużonych sektorów to handel – 2,6 mld zł (w tym 1,4 mld zł należy do JDG-ów), budownictwo – 1,8 mld zł (w tym JDG-i 0,8 mld zł) transport – 1,6 mld zł (w tym JDG-i 0,9 mld zł).

Czasowe ułatwienia i sankcje

Nie bez znaczenia jest to, że faktury wystawione przez KSeF będą od razu trafiać do systemu odbiorcy, co wyeliminuje ryzyko opóźnień wynikających z błędnego adresowania czy zagubionych wiadomości e-mail. Ministerstwo Finansów deklaruje także utrzymanie trybu offline do końca 2026 roku, z obowiązkiem przesłania faktury do systemu w ciągu 24 godzin.

Wprowadzenie KSeF nie będzie jednak procesem bezbolesnym. Do końca lipca 2026 roku obowiązuje okres przejściowy, w którym brak zgodności z nowym systemem nie skutkuje sankcjami. Po tej dacie przedsiębiorcy, którzy nie dostosują się do wymogów, mogą spodziewać się kar skarbowych, w tym sankcji VAT.